Wagner halen küresel bir aktör

Kremlin’e muhalif bir web sitesi, Prigojin’in Petersburg’da olduğunu ve ‘işleri buradan yürüttüğünü’ açıkladı.

Birleşik Krallık Savunma Bakanlığı’nın Ukrayna’daki gelişmelere ilişkin istihbarat raporuna göre, Rus istihbarat servisleri, 24 Haziran’daki Wagner Grubu’nun isyanı sonrasında ‘kaos ve müzakere dönemine’ girdi ve gelecekleri için ‘geçici düzenlemeler’ son günlerde şekillenmeye başladı.

Twitter’da yayınlanan değerlendirmede, son Rus yetkili açıklamalarına dayanarak, ülkenin Wagner’in Afrika’daki geniş varlığını sürdürmek için umutlarını kabul etmeye hazır olabileceği belirtildi.

Rusya’nın askeri liderliğine karşı isyan, dünya çapında neredeyse bir askeri darbe olarak görüldü ve Wagner paralı askerlerinin varlığını sona erdirmek üzereydi. Ancak, milyarder Yevgeni Prigojin’in ordusu hala hayatta. İsyandan birkaç gün sonra, Başkan Vladimir Putin, eski yakın arkadaşı Prigojin ve liderlerini Kremlin’de kabul etti. Görünüşe göre Ukrayna, Suriye ve Afrika’daki savaşta aktif olan paralı asker ordusunun geleceği hakkında konuştular.

24 Haziran’daki isyan sırasında Putin tarafından ‘hain’ olarak adlandırılan Wagner üyeleri, şimdi sanki hiçbir şey olmamış gibi güven içinde hareket ediyorlar. Şu anda resmi olarak Belarus’ta, Putin’e yakın olan ülke lideri Alexander Lukaşenko’nun yanında askeri eğitmen olarak konuşlandırıldılar. Rusya’da, Kremlin başkanı 40 gönüllü muharebe biriminin ortaya çıkması ışığında düzeni sağlamak istiyor. Parlamentonun, geçmişte başarısız olan ve Prigojin tarafından her zaman reddedilen bir girişim olan bu birimler için yasal temel oluşturması bekleniyor.

Rusya’nın devlet medyası, Prigojin’in St. Petersburg’daki şirketlerine yapılan baskınların görüntülerini yayınladı ve içinde bulunan altın külçeleri, para paketlerini ve Rusya ve Afrika’daki Wagner operasyonlarından gelen madalyaları gösterdi. Günlerce, Prigojin ve Concorde şirket imparatorluğu yakında tarihe karışacakmış gibi göründü, ancak faaliyetlerine devam ediyor. Orduyu tedarik sağlayarak milyarlarca dolar kazanan ve örneğin Afrika’daki görevlerindeki kârlardan sürekli olarak yatırım yapan Prigojin’den bahsediyoruz.

Son haftalarda, Putin’in rakibi Mihail Hodorkovski’nin Londra’dan yönettiği Rus sızıntı platformu Dossier Center, Prigojin’in uçağının Afrika, Rusya ve Belarus arasında nasıl turlar yaptığına dair kanıtlar yayınladı.

Platform, raporlarını Wagner saflarındaki kendi muhbirlerine dayandırıyor. Verilerine göre Prigojin, St. Petersburg’da ve ‘işleri oradan’ yürütüyor.

62 yaşındaki Prigojin ve Wagner paralı askerleri, önümüzdeki Ağustos ayının başına kadar izine çıktı. Ancak isyandan hemen sonra Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Moskova’nın ‘Afrika’daki çıkarlarından vazgeçmeyeceğini’ de söyledi. Dossier Center’ın analizine göre, Rusya Savunma Bakanlığı büyük olasılıkla Suriye’deki çıkarların yönetimini tamamen devralacak, Prigojin ise Kremlin’in Afrika’daki işlerini yönetmeye devam edecek.

Dossier Center’a göre, Afrika ülkelerindeki askeri varlık, Kremlin’in jeopolitik çıkarlarına hizmet etmeye devam ediyor. Platformdaki bir analiz, Prigojin’in sonunda, ‘kendi hayatını kurtaran ve aynı zamanda paralı asker ordusunun özünü kurtaran bir galip olarak kendini gösterebileceğini’ öne sürdü. Analizde, Prigojin’in kurduğu markası (Wagner), şimdilik devam edecek” ifadelerine yer verildi.

Prigojin’in imparatorluğu, özellikle Afrika kıtasında genişlemeye devam ediyor. Libya, Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti, Mozambik, Madagaskar ve Sudan, Wagner’in örneğin paralı askerler veya dezenformasyon uzmanları sağlayarak karşılığında altın ve elmas gibi ham maddeler elde ettiği ülkelerden bazılarını oluşturuyor. Rusya’nın da bunu savaş hazinesini doldurmak için kullanması ihtimal dahilinde.

Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali, Wagner’e özellikle bağımlı. Bu ülkelerde binden fazla paralı asker konuşlandırılmış durumda. İki ülkenin hükümeti, bu durum Batı ortakları veya Birleşmiş Milletler ile ilişkileri koparmaya neden olsa bile Ruslar ile iş birliğine devam ediyor. Orta Afrika Cumhuriyeti’nin başkenti Bangui’de, savaş suçları işlemekle defalarca suçlanan paralı askerler için bir anıt var.

Bu durumun devamı, bu bağlamda meselelerin detayını önemsemeyen bu hükümetler için hayati önem taşıyor. Orta Afrika Cumhuriyeti’nin bir Cumhurbaşkanlığı danışmanı, The New York Times’a verdiği demeçte, “Rusya bize Wagner’i verdi ve gerisi bizim umrumuzda değil” dedi. Wagner’in Orta Afrika Cumhuriyeti’ndeki üst düzey bir temsilcisi de yaptığı açıklamada, ‘desteklerinin bu ülke için asla bitmeyeceğini’ söyledi.

Verisk Maplecroft Güvenlik danışmanlık Şirketi’nden Batı Afrika Uzmanı Mücahid Durmaz, “Putin ve Prigojin arasındaki görüşmelerle çalkantılı dönemin hafiflemesiyle, Wagner’in Afrika’daki operasyonlarının büyük değişiklikler olmaksızın devam etmesi muhtemel… Wagner’in dağılması durumunda bile, Rusya, devlet müşterileri için alternatif özel askeri şirketler sunabilecek durumda olacak” dedi.

Durmaz, hükümetlerin paralı askerlere aşırı bağımlı olma riskiyle karşı karşıya olduklarını çünkü Moskova’daki ‘güç mücadelesinin’ Rusya’nın Afrika’daki stratejik desteğini de etkileyebileceğini söyledi. Durmaz, “Ayaklanma, Rusya’nın kıtadaki katılımı sırasında güçlü ve karizmatik bir adam olarak güçlü bir şekilde tanıttığı Putin imajını da zedeleyecektir” ifadelerini kullandı.

Yevgeni Prigojin’in isyanı Suriye’de de doğrudan tepkilere yol açtı. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi aktivistleri, Wagner kuvvetlerinin oradaki faaliyetlerini Suriye ve Rus orduları tarafından hava saldırılarının izleyeceği konusunda uyarıldığını söyledi. Aktivistlere göre, paralı askerlere Rus kuvvetlerine katılmaları ya da ülkeyi terk etmeleri seçeneği sunuldu.

Ortadoğu Carnegie Vakfı’ndan siyasi analist Muhannad Hac Ali, DPA’ya verdiği demeçte, Wagner paralı askerlerinin Suriye’deki rolünün ‘oldukça sınırlı olduğunu’ söyledi. Ali, “Güçleri öncelikle Rus devletine yakınlıklarıdır, ancak onlardan ayrılmaları kesinlikle rollerini etkileyecektir” dedi.(Şarkul Avsat)