Yapı denetim uzmanı, binadaki beton sağlamlığını test etmenin basit yolunu anlattı

Maraş depremlerinin yıkıcı etkisinin görüntü ve izlenimleri gün geçtikçe korkunç tabloyu ortaya koyuyor. Bu tabloyu bir daha yaşamamak adına dikkat edilmesi gerekenlerin en başında zemin ve depreme dayanıklı binalar.

Yapı Denetim ve Deprem Mühendisleri Derneği Başkanı Nazmi Şahin, meslektaşlarıyla birlikte 13 gün boyunca bölgede bulundu. Yakında hazırladıkları raporu kamuoyuna açıklayacaklarını söyleyen Şahin, Ali Kemal Erdem’in Independent Türkçe’de izlenim ve önerilerini aktardığı yazısı şöyle:

Dernek başkanı Nazmi Şahin, depremin ardından 13 gün boyunca bölgedeki hasarlı binaların incelenme çalışmalarına katıldı.

Şahin, hasar tespiti için 64 mühendis olarak başladıkları çalışmalardaki sayıların dönüşümlü olarak 174 kişiye çıkardıklarını söyledi.

Mühendislerin yaptıkları incelemeleri sonucunda rapor hazırlandığını aktaran Şahin, bunun gelecek günlerde kamuoyuyla paylaşılacağını ifade etti.

Bölgeden dönen Şahin’in sorulara verdiği cevaplar

“Bu deprem diğerlerine benzemiyor”

Son deprem yakın tarihlerdeki diğer afetlerden farkı var mı?

Orada çok kötü bir manzarayla karşılaştım. Daha önce farklı deprem bölgelerine de gittim. Bunlar Marmara, İzmir, Van, Elazığ ve Malatya depremiydi. Kahramanmaraş depremi diğerlerine benzemiyor. Bu deprem gerçekten farklı bir depremdi.

En çok yıkım nerelerde?

Yıkılan binaların ortak özelliği hep eski binalar olması. El ile dökülen, pufalanan beton ve yapı parçaları var. Hazır betona gelmeden 30-40 yıl önce yapılan binalarımız var. Genelde onların yıkıldığını gördüm. Yeni binalarda da yıkılanlar vardı ama sayıca çok azdı. Altı asma katlı dükkan olan binalarda ağır hasarlar olduğunu gözlemledim. Aynı müteahhidin yaptığı biri bodrumlu, diğeri bodrumsuz binadan bodrumlu olanın yıkılmadığını, bodrumsuz olanın yıkıldığını veya ağır hasar aldığını gördüm. Bu tespitlerimizin hepsini raporumuzda kamuoyuyla paylaşacağız. 

“İki deprem arasında 10-15 gün olsaydı çok daha az kayıp olurdu”

Bu depremin farklılığı nedir, neden bu kadar çok kayıp oldu?

Eğer 7.7 büyüklüğündeki depremden saatler sonra olan 7.6’lık deprem arasında bir 10-15 gün olsaydı biz sahadaki ağır hasarlı binaları tespit edecektik. Vatandaşlarımız ilk depremden sonra bunların tekrar içine girdiği için o durumda evlerinde olmayacaktı. Son olarak Hatay’da olan 6.4’lük depremde insanlar büyük ölçüde evde olmadığı için çok kayıp olmadı. Ağır hasarlı binalardan uzak durmak lazım. Etrafında bile durmamak lazım. O yüzden hasar tespit çalışmaları önemli.

“Kentsel dönüşüm yapmasak zaten deprem bizi dönüştürüyor”

Ne yapılması lazım?

Sırayla sayarsak bir 1999 öncesi yapılan binaların ivedilikle gözden geçirilmesi gerekiyor hızlı bir şekilde. Kentsel dönüşüm yapılması lazım bu ülkede. Aslında eğer biz kentsel dönüşümü yapmasak deprem zaten bizi dönüştürüyor. Yani bizim önceden tespit edip yıkmadıklarımızı deprem yıkıyor.

“Binanın altından rutubet kokusu alıyorsanız dikkat”

Başka hangi binaların hızlıca kontrolden geçirilmesi lazım?

Binaya girdiğinizde altta bir rutubet kokusu alıyorsanız demek ki altta bir su var. Bu tip binaların hızlı bir şekilde kontrol edilmesi gerekiyor. Hep şunlar konuşuluyor: ‘Altta dükkan vardı, kolon kesti bu nedenle bina yıkıldı.’ Her depremde yaşıyoruz benzer durumları. Bunun ivedilikle incelenmesi lazım. Buna inanamıyorum. Nasıl bir akıl tutulması bu. Bir insan nasıl kolonu keser. Ha kolon kesmişsin ha insanın ayağını, aynı şey. Bölgede kime gitsek bizim burada dükkan vardı, kolan kesmiş olabilirler gibi iddialarla ihbarlarla karşılaştık. Ama bunu yıkıldıktan sonra bilemeyiz. Bu öncesinde yerinde incelenmesi lazım.

“Sağlam olmayan zemine istediğiniz kadar doğru ev yapın”

Herkes binaların yapımına önem veriyor ama zemin bu konuda ne kadar etkili?

Bölgede iki yıllık bir binanın yıkıldığı ihbarı geldi bize. 2018’den sonraki yönetmelikle de yapsan sağlam zeminde olması lazım. Sağlam olmayan zemine istediğiniz kadar doğru ev yapın. Örneğin Hatay’da yıkılan iki yıllık binayı inceledik. Orada yapıda bir kusur yok ama zeminden kaynaklı bina yan yatmış.

“Altında fırın, restoran olan binalara da dikkat”

Vatandaşların öncelikle uzman ekiplere başvurmaları ancak kendilerinin de binalarında nelere dikkat etmesi lazım?

Binalarının öncelikle kolonlarında, kirişlerinde gözle çatlak görüyorlarsa ya da kolonlara çivi çaksınlar betona çivi çaktığında hızı bir şekilde içine doğru gidiyorsa beton kalitesinde bir sıkıntı var. Yani kolon ve kirişlerden bahsediyorum, duvara değil. Kolon ve kirişlere çivi çakabilirler. Binaların altında rutubet kokusu varsa buna dikkat etsinler. Eğer oturdukları bina çok eski bir binaysa buna bakmaları gerekiyor. Binanın altında mesela diyelim ki on beş yıl önce fırın vardı. Şimdi fırın yok ama mesela market var. Yüksek sıcaklık üreten hem pizzacı ya da ısıtmayla yapılan işler var ya restoran gibi. Bu binaların da incelenmesi gerekiyor. Betonu ısıtıyorsunuz devamlı. Bunlara dikkat edilmesi lazım. Yine eski, asma katlı dükkanlar olan ticari yerlerinde gözden geçirilmesi lazım.