Şengal’de kalıcı anlaşmaya varılamıyor: “Şengalliler tüm güçlerin çekilmesini istiyor!”
Şengal’de özellikle son 6 aydır Irak Ordusu ile PKK’ya yakınlığıyla bilinen Şengal Savunma Güçleri (YBŞ) arasında aralıklarla şiddetli çatışmalar yaşanıyor. Tarafların doğrudan ve dolayı görüşmelerinde ise kalıcı çözüm bulunamıyor.
Irak Anayasasının 140. madde kapsamındaki ve Kürtlerin “Kurdistani bölgeler” olarak tanımladığı “tartışmalı bölgeler” arasında yer alan Şengal (Sincar), her ne kadar resmi olarak Musul’a bağlı olsa da IŞİD’den önce yerel yönetim Kürtlerin elindeydi.
3 Ağustos 2014’te IŞİD tarafından ele geçirilmesinden yaklaşık bir yıl sonra Peşmerge ve Irak güçleri, ABD öncülüğündeki Koalisyon Güçleri’nin havadan desteğiyle dönemin Irak Kürdistan Bölgesi Başkanı ve Kürdistan Demokrat Parti (KDP) lideri Mesud Barzani tarafından resmen kurtarıldığı açıklandı.
Mesud Barzani’nin bu açıklamasının hemen ardından PKK cephesinden “2014’te Şengallilerin yardımına koştuklarını ve Şengal’i 13 Kasım öncesi kurtardıkları” dillendirildi.
PKK’nın Şengal’deki varlığı ise aslında 5 Ağustos 2014’te örgütün Yürütme Komitesi üyesi Murat Karayılan’ın IŞİD’in kotrol ettiği Ezidi kasabası Şengal’e “gece müdahale edecekleri” açıklamasıyla başladı.
IŞİD’in Irak toprağının üçte ikisini kontrol etmesinin hemen akabinde Şengal’e saldırısında, aralarında Ezidi Kürtlerin de olduğu Peşmergeler geri çekilmişti.
Karayılan, o dönemde, “Şengal’de Kürtlük ruhu vardır, IŞİD’e bırakmayız. Gücümüz oranında bu gece Şengal’e müdahale edeceğiz ve gerilla orada kalacaktır” açıklamasını yapmıştı.
O dönemden itibaren günümüze kadar aşamalı bir şekilde PKK’nın güdümünde ve çoğunluğu Ezidi Kürtlerden oluşan YBŞ, bölgedeki Ezidi ve Araplardan oluşan Şengal Özerk Yönetimi ve 2018 yılında Haşdi Şabi’nin de yer aldığı “Şengal Yürütme Konseyi” kuruldu. Bu kurumları ne Bağdat ne de Erbil yönetimi tanıyor.
IKB’nin bazı tartışmalı bölgeleri de kapsayan 2017 yılı “Kürdistan’ın bağımsızlık referandumunun” ardındansa tabiri caizse bölgede Erbil yönetiminin sözü geçmez oldu.
KCK Yürütme Konseyi Eşbaşkanlığı’nın 23 Mart 2018’de, “3 Ağustos 2014 koşullarının ortadan kalktığını, Ezidilerin artık örgütlü bir toplum olduğunu, Şengal ve çevresinde güvenliğin sağlandığını, bu nedenle gerilla güçlerinin çekileceğini” açıklasa da “tam çekilme” hayata geçirilmedi.
Bağdat ile Erbil, yaklaşık 3 bin 200 kilometrekare ve Suriye’ye sınır komşu olmasıyla da stratejik bir konuma sahip olan Şengal’de geçen süre içinde kontrolü sağlamaya çalışırken, şu anda aralarında Haşdi Şabi, YBŞ, yerel polis, Irak ordusu ve Ezidhan Peşmerge olmak üzere 5’ten fazla farklı güç bulunmaktadır.
Çatışmalarda harap olan ilçe merkezinde bir Ezidi asker, Kasım 2015 / Fotoğraf: Reuters
İşin trajik yanı bölgeye yerleşen “her silahlı güç bölgedeki güvenlik boşluğunu doldurmak ve halkı korumak” olarak nitelendirse de durum daha içinden çıkılmaz hale geldi. Şengal ve çevresinde silahlı çatışmaların yanı sıra, onlarca faali meçhul cinayete tanık olundu.
8 yıldır da farklı gerekçelerle çatışmaların merkezi haline gelen ilçe sakinlerinin büyük bölümü, IKB’deki kamplarda yaşamını sürdürmek zorunda kaldı. Çok sayıda Şengalli de Avrupa’nın yolunu tuttu.
