Rusya, Ukrayna’da kazanırsa ne olacak? Muhtemel senaryolar…

‘Rasyonel bir maliyet-fayda analizine göre, Ukrayna’da tam ölçekli bir savaşın bedeli Kremlin için cezalandırıcı derecede yüksek olacak ve önemli ölçüde kan dökülmesine yol açacaktır.’

German-Marshall Vakfı’nda araştırmacı olan Liana Fix ve Amerikan Katolik Üniversitesi öğretim üyesi Profesör Michael Kimmage, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden dört gün önce kaleme aldıkları analizde, Rusya’nın olası bir zaferinin sonuçlarını değerlendirdi.

Türkiye’nin durumunun da ele alındığı makale Artı Gerçek’ gazetesinin haberine göre Foreign Affairs dergisinde 18 Şubat günü yayınlandı:

“Rusya, 2015 yazında Suriye’de devam eden iç savaşa katıldığında, ABD ve ortaklarını şoke etmişti. Yaşadığı hayal kırıklığının ardından Başkan Barack Obama, Suriye’nin Rusya ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için bir ‘batak’ olacağını iddia etti: ‘Suriye, Rusya’nın Vietnam’ı ya da Putin’in Afganistan’ı olacaktır; bu, sonunda Rus çıkarlarına ters tepecek ağır bir hatadır.’

Suriye, Putin için bir bataklığa dönüşmedi. Rusya, savaşın gidişatını değiştirerek Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’ı yaklaşan yenilgiden kurtardı ve ardından askeri gücü diplomatik kaldıraca dönüştürdü. Maliyetleri ve kayıpları sürdürülebilir tuttu. Artık Rusya Suriye’de göz ardı edilemez. 

Diplomatik bir çözüm olmadı. Bunun yerine Moskova, İsrail’den Libya’ya kadar daha fazla bölgesel nüfuz topladı ve Rusya’nın güç projeksiyonu için Esad’ı sadık bir ortak olarak korudu, iktidarda tuttu. Suriye’de, Obama yönetiminin tahmin edemediği şey, Rusya’nın müdahalesinin başarılı olma olasılığıydı.

2021-22’nin gerçeküstü kışında, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa bir kez daha, bu sefer Avrupa’nın kendisinde olmak üzere büyük bir Rus askeri müdahalesini düşünüyor. Ve bir kez daha, birçok analist saldırgan için korkunç sonuçlara karşı uyarıda bulunuyor. 11 Şubat’ta İngiltere’nin Avrupa Devlet Bakanı James Cleverly, Ukrayna’da daha geniş bir savaşın Rusya için ‘bir bataklık’ olacağını öngördü. 

Rasyonel bir maliyet-fayda analizine göre, Ukrayna’da tam ölçekli bir savaşın bedeli Kremlin için cezalandırıcı derecede yüksek olacak ve önemli ölçüde kan dökülmesine yol açacaktır. Amerika Birleşik Devletleri 50 bin kadar sivil zayiat olduğunu tahmin ediyor. 

Bir savaş, Avrupa ile devam eden gerilimlerden kişisel olarak zarar görecek olan Rus seçkinleri arasında Putin’in desteğini baltalamanın yanı sıra, Rusya ekonomisini tehlikeye atabilir ve halkı yabancılaştırabilir. Aynı zamanda, NATO birliklerini Rusya sınırlarına yaklaştırabilir ve Rusya’yı önümüzdeki yıllarda bir Ukrayna direnişiyle savaşmaya bırakabilir. Bu görüşe göre Rusya kendi yarattığı bir felaketin tuzağına düşecekti.

Bununla birlikte, Putin’in maliyet-fayda analizi, el yükseltmekten yana görünüyor. Rus liderliği daha fazla risk alıyor ve günlük siyasetin mücadelesinin ötesinde, Rusya’nın Ukrayna’daki (son zamanlarda Belarus ve Kazakistan’da yaptığı gibi) varlığını güçlendirmeyi tarihi önemde görüyor.

Ve Moskova’nın gördüğü gibi, Ukrayna’da bir zafer yakın olabilir. Elbette Rusya, işgal etmeden veya çekilmek için makul bir yol bulmadan mevcut krizi basitçe uzatabilir. Ama eğer Kremlin’in hesabı sonunda Suriye’de olduğu gibi doğruysa, o zaman Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa da bataklıktan başka bir olasılığa hazırlıklı olmalıdır. Rusya Ukrayna’da kazanırsa ne olur?

Rusya, Ukrayna’nın kontrolünü ele geçirirse veya büyük ölçüde istikrarsızlaştırmayı başarırsa, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa için yeni bir dönem başlayacak. ABD ve Avrupalı liderler, Avrupa güvenliğini yeniden düşünmek ve Rusya ile daha büyük bir savaşın içine çekilmemek gibi ikili bir zorlukla karşı karşıya kalacaklar.

Tüm taraflar, nükleer silahlı düşmanların doğrudan karşı karşıya gelme potansiyelini göz önünde bulundurmak zorunda kalacaktır. Bu iki sorumluluk; Avrupa barışını güçlü bir şekilde savunmak ve Rusya ile askeri gerilimi ihtiyatlı bir şekilde önlemek mutlaka uyumlu olmayacaktır. ABD ve müttefikleri, Rusya’nın Ukrayna’daki askeri eylemlerinin bir sonucu olarak yeni bir Avrupa güvenlik düzeni oluşturma görevi için kendilerini derinden hazırlıksız bulabilirler.

Rusya için Ukrayna’daki zafer çeşitli biçimler alabilir. Suriye’de olduğu gibi, zaferin sürdürülebilir bir çözümle sonuçlanması gerekmiyor. Kiev’de uyumlu bir hükümetin kurulmasını veya ülkenin bölünmesini içerebilir. Alternatif olarak, Ukrayna ordusunun yenilgisi ve Ukrayna’nın teslim olması müzakeresi, Ukrayna’yı etkili bir şekilde başarısız bir devlete dönüştürebilir. 

Rusya ayrıca, ülkeyi zayıflatmak ve rejim değişikliğini teşvik etmek için güç tehdidiyle desteklenen yıkıcı siber saldırılar ve dezenformasyon araçları kullanabilir. Bu sonuçlardan herhangi biri ile Ukrayna, Batı’dan etkin bir şekilde ayrılmış olacaktır.

Rusya, Ukrayna’daki siyasi hedeflerine askeri yollarla ulaşırsa, Avrupa savaştan önceki gibi olmayacak. Avrupa Birliği veya NATO’nun kıtada barışı sağlayabileceğine dair her türlü anlayış, kayıp bir çağın eseri olacaktır. Bunun yerine, Avrupa’daki güvenliğin AB ve NATO’nun çekirdek üyelerini savunmaya indirgenmesi gerekecektir. 

Finlandiya ve İsveç dışında herkes yalnız kalacak. Bu, genişlemeyi veya birlik politikalarını sona erdirmek için bilinçli bir karar olmayabilir; ama fiili politika olacak. Rusya tarafından algılanan bir kuşatma altında, AB ve NATO artık kendi sınırlarının ötesinde iddialı politikalar için kapasiteye sahip olmayacaktır.

ABD ve Avrupa da Rusya ile kalıcı bir ekonomik savaş halinde olacak. Batı, ekonomik asimetriler göz önüne alındığında, Rusya’nın siber önlemler ve enerji şantajı ile savuşturması muhtemel olan kapsamlı yaptırımları uygulamaya çalışacak. Çin, bu ekonomik kısasa kısas konusunda Rusya’nın yanında yer alabilir. 

Bu arada, Avrupa ülkelerindeki iç siyaset, Rusya’nın NATO’ya ve transatlantik ilişkilere olan bağlılığındaki herhangi bir bozulma için Avrupa’yı incelediği yirmi birinci yüzyılın büyük oyununa benzeyecek. Adil ve kirli yöntemlerle Rusya, Avrupa ülkelerinde kamuoyunu ve seçimleri etkilemek için önüne gelen her fırsatı değerlendirecektir. Rusya, Avrupa’daki siyasi istikrarsızlığın her anında, bazen gerçek, bazen hayali anarşik bir varlık olacaktır.

Soğuk Savaş benzetmeleri, Ruslaşmış bir Ukrayna’nın olduğu bir dünyada yardımcı olmayacaktır. Avrupa’daki Soğuk Savaş sınırının parlama noktaları vardı, ancak 1975 Helsinki Nihai Senedi’nde karşılıklı olarak kabul edilebilir bir şekilde stabilize edildi. Buna karşılık, Rusya’nın Ukrayna üzerindeki egemenliği, Estonya’dan Polonya’ya ve Romanya’ya kadar geniş bir istikrarsızlık ve güvensizlik bölgesi açacak. 

Sürdüğü sürece, Rusya’nın Ukrayna’daki varlığı, Estonya’dan Polonya’ya, Romanya’dan Türkiye’ye kadar Ukrayna’nın komşuları tarafından kışkırtıcı ve kabul edilemez ve bazılarına göre kendi güvenliklerine yönelik bir tehdit olarak algılanacaktır. Bu değişen dinamiğin ortasında, Avrupa’daki düzenin öncelikle askeri terimlerle tasavvur edilmesi gerekecek ki bu, Rusya’nın askeri alanda ekonomik alandan daha güçlü bir eli olduğu için, Kremlin’in çıkarına olacaktır. 

Rusya, Avrupa’nın en büyük konvansiyonel ordusuna sahip ve bunu kullanıma hazır. AB’nin savunma politikası, NATO’nun aksine üyelerine güvenlik sağlamaktan uzak. Bu nedenle, özellikle AB’nin doğu üyelerinin askeri güvencesi anahtar olacaktır. İntikamcı Rusya’ya yaptırımlarla ve retorik olarak kurallara dayalı bir uluslararası düzen ilanıyla karşılık vermek yeterli olmayacaktır.

Rusya’nın Ukrayna’da zafer kazanması durumunda, Almanya’nın Avrupa’daki konumu ciddi şekilde sorgulanacak. Almanya, savaş sonrası siyasi kimliğini savaşın reddine dayandıran marjinal bir askeri güç. Özellikle doğuda Polonya ve Baltık devletleriyle çevrelediği müteffik çevresi, Rusya tarafından istikrarsızlaştırılma riskiyle karşı karşıya. 

Fransa ve Birleşik Krallık, nispeten güçlü orduları ve uzun süreli askeri müdahale gelenekleri sayesinde Avrupa meselelerinde öncü roller üstlenecekler. Ancak Avrupa’daki kilit faktör ABD olmaya devam edecek. 

NATO, Avrupa’nın doğusundaki endişeli ve tehlike altındaki ülkeler, Belarus ve Ukrayna’nın Rus kontrolündeki bölgeleri de dahil olmak üzere Rusya ile artık çok geniş, genişletilmiş ve belirsiz bir temas hattı boyunca sıralanan cephe ülkeleri gibi ABD desteğine bağımlı olacak.

Estonya, Letonya, Litvanya, Polonya ve Romanya da dahil olmak üzere Doğu üye ülkeleri, topraklarında kalıcı olarak konuşlanmış önemli sayıda NATO askerine sahip olacak. Finlandiya ve İsveç, dış saldırıya karşı koruma sağlayan 5. Madde taahhüdünden faydalanmak isteyecek ve NATO’ya katılma taleplerini reddetmek imkansız olacaktır. 

AB ve NATO ülkeleri, Ukrayna’da Moskova tarafından oluşturulan Rusya destekli yeni bir rejimi asla tanımayacaklar. Ancak Belarus ile karşılaştıkları zorlukla karşı karşıya kalacaklar: Halkı cezalandırmadan yaptırımlar uygulamak ve bunlara erişimi olmadan ihtiyacı olanları desteklemek. Bazı NATO üyeleri, Rusya’nın NATO üyelerini tehdit ederek karşılık vereceği bir Ukrayna isyanını destekleyecek.

Ukrayna’nın açmazı çok büyük olacak. Mülteciler, muhtemelen milyonlarca insan farklı yöne kaçacak. Ve Ukrayna ordusunun doğrudan yenilgiye uğramayan kısımları, II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında tüm Avrupa bölgesini parçalayan partizan savaşını yansıtarak savaşmaya devam edecek.

Rusya ile Avrupa arasındaki kalıcı gerilim durumu askeri açıdan soğuk kalabilir. Yine de, ekonomik olarak sıcak olması muhtemeldir. Resmi diplomasiye bağlı olan (müzakerelerin yapıldığı şehirden sonra genellikle ‘Minsk’ süreci olarak anılan) ve Rusya’ya 2014 yılında uygulanan yaptırımlar acımasız değildi. Koşullu olduğu kadar tersine çevrilebilirdi. 

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından, bankacılık ve teknoloji transferine yönelik yeni yaptırımlar önemli ve kalıcı olacaktır. Buna karşılık Rusya, büyük olasılıkla siber alanda ve enerji sektöründe misilleme yapacak. Moskova, Rusya’nın dünyanın en büyük ikinci ihracatçısı olduğu titanyum gibi kritik ürünlere erişimi sınırlayacak. 

Bu yıpratma savaşı her iki tarafı da test edecek. Rusya, gerilimdeki gevşemeyi bu ülkelerin kendi çıkarlarına bağlayarak bir veya birkaç Avrupa devletini ekonomik çatışmadan uzaklaştırmaya çalışmakta acımasız olacak ve böylece AB ve NATO’daki fikir birliğini baltalayacaktır.

Avrupa’nın en güçlü yanı ekonomik kaldıracı. Rusya’nın varlığı, Avrupa’da veya Avrupa’nın transatlantik ortaklarında herhangi bir iç bölünme veya bozulma kaynağı olacaktır. Burada Rusya proaktif ve fırsatçı olacak. Rusya yanlısı bir hareket veya aday ortaya çıkarsa, o aday doğrudan veya dolaylı olarak teşvik edilecektir.

Bunların çoğu zaten oluyor. Ancak Ukrayna’da bir savaş bahsi yükseltecek. Rusya daha fazla kaynak kullanacak ve araç seçiminde zincirlerinden kurtulacak. Avrupa’ya gelen yoğun mülteci akışı, AB’nin çözümlenmemiş mülteci politikasını daha da kötüleştirecek ve popülistler için verimli bir zemin sağlayacaktır.

Avrupa’nın geleceği 2024’teki Amerikan seçimlerine bağlı olacak. Donald Trump’ın veya Trump’lı bir adayın seçilmesi, Avrupa’nın maksimum tehlike anında transatlantik ilişkilerini mahvedebilir ve NATO’nun konumunu ve Avrupa için güvenlik garantilerini sorgulatabilir.

Amerika için, bir Rus zaferinin Avrupa, Asya ve Orta Doğu’daki büyük stratejisi üzerinde derin etkileri olacaktır. Birincisi, Rusya’nın Ukrayna’daki başarısı, Washington’un Avrupa’ya dönmesini gerektirecektir. NATO’nun 5. Maddesi (Trump döneminde yaşanan türden) hakkında hiçbir belirsizliğe izin verilmeyecektir. 

Yalnızca ABD’nin Avrupa güvenliğine yönelik güçlü taahhüdü Rusya’nın Avrupa ülkelerini birbirinden ayırmasını engelleyecektir. Bu, özellikle Çin ile kötüleşen bir ilişki içinde ABD’nin karşısına çıkanlar başta olmak üzere, rekabet halindeki öncelikler ışığında zor olacaktır. 

Ancak söz konusu çıkarlar temeldir. Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa’da çok büyük ticari hisse senetlerine sahiptir. Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, 2019’da toplam 1,1 trilyon ABD Doları tutarında mal ve hizmet ticareti ile birbirlerinin en büyük ticaret ve yatırım ortaklarıdır. İyi işleyen, barışçıl bir Avrupa, iklim değişikliği, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi ve küresel kamuoyu konularında Amerikan dış politikasını güçlendirir. Avrupa istikrarsızlaşırsa, Amerika Birleşik Devletleri dünyada çok daha yalnız olacaktır.

NATO, ABD’nin Avrupa’ya güvenlik güvencesi sağlayabileceği ve Rusya’yı caydırabileceği mantıklı bir araçtır. Ukrayna’da bir savaş, NATO’yu demokrasi inşa eden bir girişim ya da Afganistan’daki savaş gibi alan dışı seferler için bir araç olarak değil, tasarlandığı gibi emsalsiz bir savunma askeri ittifakı olarak canlandıracaktır. 

Avrupalılar Amerika Birleşik Devletleri’nden Avrupa’ya daha büyük bir askeri taahhüt talep edecek olsa da, Rusya’nın Ukrayna’yı daha geniş bir şekilde işgal etmesi her NATO üyesini savunma harcamalarını artırmaya yöneltmelidir. Avrupalılar için bu, Amerika’nın Rus-Çin ikilemini yönetmesine yardımcı olmak için Avrupa’nın savunma yeteneklerini ABD ile birlikte  geliştirmek için son çağrı olacaktır.

Şimdi Batı ile sürekli bir çatışma halinde olan bir Moskova için Pekin, ABD hegemonyasına karşı ekonomik bir dayanak ve ortak olarak hizmet edebilir. ABD’nin büyük stratejisi için en kötü durumda, Çin, Rusya’nın iddialılığından cesaret alabilir ve Tayvan’a karşı bir yüzleşme tehdidinde bulunabilir. Ancak Ukrayna’da bir gerilimin Çin-Rus ilişkilerine fayda sağlayacağının garantisi yok. 

Çin’in Avrasya ekonomisinin merkezi düğümü olma hırsı, savaşın getirdiği acımasız belirsizlikler nedeniyle Avrupa’daki savaştan zarar görecek. Çin’in Rusya’ya duyduğu kızgınlık, Washington ile Pekin arasında bir yakınlaşmaya imkan vermeyecek, ancak yeni görüşmeleri başlatabilir.

Rusya’nın büyük bir askeri hamlesinin şoku Ankara’da da soru işaretleri yaratacaktır. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Türkiye’si, süper güçleri alt etme şeklindeki Soğuk Savaş oyununun tadını çıkarıyor. Ancak Türkiye’nin Ukrayna ile önemli bir ilişkisi var. Bir NATO üyesi olarak Karadeniz’in ve Doğu Akdeniz’in askerileştirilmesinden fayda sağlamayacak. 

Rusya’nın daha geniş bölgeyi istikrarsızlaştıran eylemleri, Türkiye’yi ABD’ye doğru geri itebilir ve bu da Ankara ile Moskova arasında bir takoz oluşturabilir. Bu, NATO için iyi olur ve aynı zamanda Ortadoğu’da bir ABD-Türkiye ortaklığı için daha büyük olanaklar açar. Türkiye bir ‘baş belası’ olmaktan çok, olması gerektiği gibi bir müttefike dönüşebilir.

Ukrayna’da daha geniş bir savaşın acı bir sonucu, Rusya ve ABD’nin şimdi Avrupa’da düşman olarak karşılaşacak olmasıdır. Yine de düşmanlıkları belirli bir eşiğin ötesine taşımayı göze alamayan düşmanlar olacaklar. Dünya görüşleri birbirinden ne kadar uzak olursa olsun, ideolojik olarak ne kadar zıt olursa olsun, dünyanın en önemli iki nükleer gücü öfkelerini kontrol altında tutmak zorunda kalacaklar. 

Bu, fevkalade aldatıcı bir hokkabazlık eylemi anlamına gelecektir: Avrupa kıtasında bir ekonomik savaş ve jeopolitik mücadele durumu, ancak tırmanmanın doğrudan savaşa dönüşmesine izin vermeyen bir durum. Aynı zamanda, ABD’nin Afganistan’ın feci bir şekilde geri çekilmesinden sonra varlığını yeniden kurmaya karar vermesi halinde, ABD-Rusya çatışması en kötü durumda Orta Doğu veya Afrika’daki vekalet savaşlarına kadar uzanabilir.

Özellikle stratejik istikrar ve siber güvenlik konularında iletişimi sürdürmek çok önemli olacaktır. ABD-Rusya arasındaki kötü niyetli siber faaliyetlere ilişkin işbirliğinin mevcut gerilimler sırasında bile devam etmesi dikkat çekicidir. Sıkı silah kontrol anlaşmalarının sürdürülmesi gerekliliği, bir Ukrayna savaşı ve onu takip eden yaptırım rejiminden sonra daha da artacaktır.

Ukrayna’daki kriz ortaya çıkarken, Batı, Rusya’yı hafife almamalı. Hissiyattan etkilenen düşünceden ilham alan anlatılara dayanmamalıdır. Ukrayna’daki Rus zaferi bilim kurgu değil.

Ancak Batı’nın bir Rus askeri fethini önlemek için yapabileceği çok az şey varsa, daha sonra olanları etkileyebilecektir. Bela tohumları sıklıkla askeri zafer cilasının altında yatar. Rusya, savaş alanında Ukrayna’nın içini boşaltabilir. Ukrayna’yı başarısız bir devlet yapabilir. Ancak bunu ancak canice bir savaşın ardından ve Rusya’yı asla işgal etmemiş bir ulus-devletin hayatını mahvederek yapabilir. 

ABD ve Avrupa ve onların müttefikleri ve dünyanın diğer bölgeleri sonuçlar çıkaracak ve Rus eylemlerini eleştirecekler. Birleşik Devletler ve Avrupa, ittifakları ve Ukrayna halkına verdikleri destek sayesinde saldırganlık savaşlarına ve her şeyi doğru yapan bir değerler sistemine alternatif oluşturabilirler. Rusya’nın düzensizlik yaratma çabaları, Batı’nın düzeni yeniden sağlama çabalarıyla karşılaştırılabilir.

Kazanılan savaşlar asla sonsuza kadar kazanılmaz. Çoğu zaman ülkeler, yanlış savaşları başlatarak ve sonra kazanarak kendilerini zamanla yenerler.”