Kadın dengbej Helin: Bu kültürü yaşatalım

Küçük yaşta başladığı müzik hayatına dengbejlik ile devam eden Helin Kılıçarslan, “Kültürün yaşatılması için geçmişimize sahip çıkmalıyız” dedi.

Popüler kültüre karşı direnişin en önemli unsurlarından biri haline gelen dengbejlik, unutturulmaya çalışılan Kürt tarihinin canlı bir hafızasını oluşturuyor. Kaynaklarda genelde erkek dengbejlerin isimleri yer alsa da kadınlar bu kültürün en önemli yaşatıcılarından. Mezopotamya Ajans’ta yer alan habere göre Ayşe Şan, Meryem Xan, Aslika Qadir ve Susika Simo, geçmişi günümüze taşıyan kadın dengbejlerden sadece bir kaçı. Helin Kılıçarslan da dengbêjlik geleneğini günümüzde sürdürüyor. MA Müzik’e bağlı Jin MA’da eğitmen Kılıçarslan, herkesi bu kültüre sahip çıkmaya çağırdı. Bitlis’in Tatvan ilçesinde dünyaya gelen Kılıçarslan, ailesinin de müziğe duyduğu ilgi sayesinde henüz 7 yaşındayken çocuk korosunda Kürtçe şarkı söylemeye başladı. Koroda diğer çocuklarla birlikte halasından ders alan Kılıçarslan, “Müzik yaşamımın bir parçasıydı. Ailemizde müziğe ilgi duyanlar ve bizatihi müzisyen olanlar da vardı. O zaman elektrikler sürekli giderdi. Elektrikler gittiğine bizim evde şarkılar söylenirdi. Cemil dayım her zaman Xale Cemil diye bir dengbej söylerdi” dedi.

Diliyle müzik yaptı

9 yaşındayken plastik bir gitarının olduğunu, daha sonra gerçek bir gitar aldığını belirten Kılıçarslan, ardından Tatvan’da bir sanat okuluna gittiğini söyledi. O dönemlerde İstanbul’a taşındıklarını ifade eden Kılıçarslan, “Çocuk korosundan ayrıldığım için çok ağladım. Gittiğimizde sanki her şey elimden alınmış gibi hissettim” dedi. Daha sonra devlet okullarında ve korolarda şarkı söylediğini, ancak buradaki müziğin kendisini etkilemediğini aktaran Kılıçarslan, “Küçüklükten beri hep kendi dilimde müzik yaptım. Ailem de buna çok önem veriyordu. Çünkü hepsi stranbêj ve dengbêjlikten geliyor. Bu sebeple benim de hep gönlümde şarkı okumak, bir şeyler çalmak vardı. Babam beni MKM’ye götürdü. Orada tambur çalmaya başladım ve 3 yılım müzikle geçti. En son Diyarbakır’a geldim ve akademiyi okumaya başladım. Birçok çalgıları çalmaya başladım. Öyle öyle bugüne kadar geldim” diye ifade etti.

Aram Tigran ile başladı

Dengbejliğe ilgisinin Aram Tigran’ı dinledikten sonra başladığını vurgulayan Kılıçarslan, “Şarkılarını daha dikkatli dinlediğimizde karşımıza çok büyük ve güzel hikayeler çıktığını görüyoruz” dedi. En çok etkilendiği dengbêjin ise 2018 yılında geçirdiği beyin kanaması sonucu ölen Vanlı kadın dengbej Gazin olduğunun altını çizen Kılıçarslan, “Gazin, henüz ben doğmadan devlet tarafından yakılan köyümüz Çorşen hakkında bir stran söylemesi beni çok etkiledi” diye belirtti.

Kadın dengbej olmak

Bir kadın olarak bu alanda bulunmanın ve bu geleneği yürütmenin kendisini çok mutlu ettiğini aktaran Kılıçarslan, “Bir müzik topluluğumuz var; Jin Ma. Burada kendi şarkılarımızı aranje edip çalıyoruz. Kültürümüze ait şarkıları söylüyor ve bunu da kadının sesiyle yapıyoruz” dedi.

Orjinal müzikleri dinleyin

Dengbejlik kültürünün yaşatılması için bu alana daha çok eğilmek gerektiğini belirten Kılıçarslan, şunları söyledi: “Yeni eserler çıkıyor, evet buna karşı değiliz ama mesela orijinal bir eseri kendi aslından kopuk çok başka bir şekilde seslendirildiğini görüyoruz. Orijinalini dinleyince farkı çok net anlayabiliyorsunuz. Okuduğu makamın ne kadar orijinal ve doğru bir şekilde okuduğunu, o şarkıyı okurken ki teknik ve duyguları nasıl gösterdiğini görebiliyorsunuz. Dengbej olmak ya da bu kültüre dair bir şeyler yapmak isteyenlere önerim şudur, kendi kültürümüze ait orijinal müzik yapıtlarını dinleyelim.”