3.300 yıllık tablet, 4 şehrin feci istilasını anlatıyor
Araştırmacılar tabletin üzerinde çivi yazısı ile yazılmış kutsal bir dilin, Hitit kralının tabletin bulunduğu yeri ziyaret ettiği veya burada yaşadığını akla getirdiğini düşünüyor.
Türkiye’nin orta kesiminde bulunan 3.300 yıllık bir kil tablet, gizemli bir Tunç Çağı devleti olan Hitit İmparatorluğu’nun felaketle sonuçlanan yabancı istilasını anlatıyor. Tabletin çivi yazılı metninin çevirisine göre, istila Hitit iç savaşı sırasında, görünüşe göre savaşan gruplardan birine yardım etme çabasıyla gerçekleşti.
Avuç içi büyüklüğündeki tablet, Mayıs 2023’te Japon Anadolu Arkeoloji Enstitüsü’nden arkeolog Kimiyoshi Matsumura tarafından, Ankara’nın yaklaşık 60 kilometre güneydoğusundaki Büklükale’deki Hitit kalıntıları arasında bulundu .
Arkeologlar Büklükale’nin büyük bir Hitit kenti olduğunu düşünüyor. Yeni keşif, buranın aynı zamanda bir kraliyet ikametgahı olduğunu, belki de yaklaşık 112 km kuzeydoğudaki Hitit başkenti Hattuşa’daki (aynı zamanda Hattuşa olarak da yazılır) kraliyet ikametgahı ile aynı düzeyde olduğunu gösteriyor.
University College London’da eski Orta Doğu dilleri alanında doçent olan Mark Weeden’in çevirisine göre , tabletteki çivi yazısı metninin ilk altı satırı Hitit dilinde şöyle diyor: “Başkent Hattuşa da dahil olmak üzere dört şehir felakette”, geri kalan 64 satır ise Hurri dilinde zafer isteyen bir duadır.
Matsumura, WordsSideKick.com’a yaptığı açıklamada Hititlerin dini törenlerde Hurri dilini kullandığını ve tabletin Hitit kralı tarafından gerçekleştirilen kutsal bir ritüelin kaydı olduğu anlaşıldığını söyledi.
Bir e-postada, “Hurri tabletinin bulunması, Büklükale’deki dini ritüelin Hitit kralı tarafından gerçekleştirildiği anlamına geliyor” dedi. “En azından Hitit kralının Büklükale’ye gelip ritüeli gerçekleştirdiğini gösteriyor.”
Hurri, MÖ 2. binyılda Hititler onları vasal bir devlet haline getirene kadar, Kuzey Mezopotamya’da bulunan Mitanni krallığının orijinal diliydi.
Sonunda Hurri dini, Hititlerin dini uygulamaları üzerinde büyük bir nüfuz kazandı ve Hurri, Hitit seçkinlerinin ritüel dili haline geldi.
Kil tabletin büyük kısmını oluşturan dua metni, Hitit kralının genellikle okuduğu diğer dualarla benzerlik göstermektedir.
Arkeolog Matsumura, tabletin muhtemelen Kral II. Tuthaliya’nın Büklükale’deki dini bir tören sırasında işgalci orduları yenmek için yardım istemek amacıyla yaptığı duanın bir kaydı olduğuna inanıyor.
University College London’da Orta Doğu dilleri dersi veren İngiliz bilim adamı Mark Weeden, WordsSideKick.com haber sitesine yaptığı açıklamada, tabletin ilk altı satırında Hititçe olarak “başkent Hattuşa da dahil olmak üzere dört şehrin krizde olduğunu” anlattığını söyledi.
Matsumura, duanın ardından düşmanın liderleri gibi görünen birkaç kişinin adını verdiğini ve sonunda tanrılardan yardım istediğini açıklıyor.
Hitit uygarlığı M.Ö. 12. yüzyılda yok oldu ancak bilim insanları bunun nedenini tam olarak bilmiyor.
Ancak II. Tuthaliya’nın MÖ 1380’den 1370’e kadar Hititlere hükmettiği göz önüne alındığında, bunun söz konusu istilalardan kaynaklanmış olması pek olası değildir. – uygarlığın gizemli sona ermesinden yaklaşık 200 yıl önce.
