Türkiye’nin hava harekatı başlattığı Suriye’de hangi bölge kimin elinde?

Mart 2011’de başlayan Suriye iç savaşının üzerinden neredeyse 12 yıl geçti. Beşar Esad, Suriye’yi kendi yönetimi altında birleştirmeyi ya da ülkedeki durumu savaş öncesi güçlü ve baskıcı otoriter yönetim konumuna geri döndürmeyi başaramadı. 

Bugünkü haliyle Suriye, üç ana kontrol alanına bölünmüş durumda: Şam hükümeti, Kürtlerin kontrolü altındaki bölgeler ve kuzeyde Türkiye destekli muhaliflerin bulunduğu alanlar. 

Bunların yanı sıra ülkede hala çeşitli dış güçler ve devlet dışı aktörlerin varlığı da devam ediyor. Bu nedenle ülke topraklarında sık sık çatışmalar yaşanmaya devam ediyor. 

Bu çatışmaları sona erdirmek için devam eden birkaç siyasi ve diplomatik sürece rağmen, çok az ilerleme kaydedilebildi. Bu bağlamda bölgedeki en önemli adım, Ocak 2017’de başlatılan ve İran ile Türkiye ve Rusya’yı bir araya getiren Astana süreci oldu. 

Bu sürecin bir hedefinin de ABD’yi bölgede saf dışı bırakarak siyasi girişimleri tek bir diplomatik süreç altında toplamak olduğu iddia edildi.

Ancak Ankara ve Tahran’ın Suriye’deki stratejik olarak farklı hedefleri göz önüne alındığında, Astana süreci çok az ilerleme sağlayabildi. İran, Esad’ın liderliği altında Suriye’nin yeniden birleştirilmesine kararlı iken, Türkiye, Suriye’nin sünni savaşçılarının davasına bağlı kalmaya devam etti. 

Bugün kuzeyde Türkiye, güneyde İran olmak üzere her iki ülke de Suriye’de fiili kontrol alanlarını koruyor.

Ülkedeki genel tablo şöyle:

• Kırmızı Bölge: Badiya ve civarı hariç Humus eyaletinin tamamı, Hama, Lazkiye, Tartus, Dara, Süveyda, El Kunatra ve Şam eyaletlerinin tamamı Esad rejiminin kontrolünde. Bunların yanı sıra İdlib, Rakka, Halep ve Deyr Ez Zor eyaletlerinin güney yarıları da yine Esad’ın kontrolünde. Ayrıca Nusaybin ve el Esker şehirlerinin içerisinde de rejimin kontrol ettiği küçük cepler var. Bu şekilde Rusya ve İran destekli Suriye rejimi ülkenin üçte ikisini kontrol etmeye devam ediyor.
• Sarı Bölge: Rejimin ardından ülkede en fazla kontrol sahibi olan ise Kürt gruplar. Bunlar içinde YPG, YPJ, SDF ve PKK mevcut. Kürt gruplar da Haseke eyaletinin kuzey batısı hariç tümü, Rakka’nın kuzeyi hariç güneyinde yer alan rejimden geri kalan orta bölümü ve Halep eyaletinin kuzey doğusunu kontrol ediyor.
• Yeşil Bölge: Üçüncü aktör ise Türkiye destekli muhalif gruplar. Bunlar da Afrin’den Cerablus’a ve Akçakale’den Ceylanpınar’a ülkenin en kuzeyinde Türkiye sınırında birbiriyle teması olmayan iki yatay uzun koridoru kontrol ediyor. Ayrıca Humus’un güney doğusu ve ve Rif Dimaş eyaletinin doğusundaki bir bölümde yine muhaliflerin kontrolünde. 
• Mavi Bölge: Ülkenin en güney batısında İsrail ile Suriye arasında yer alan Snir ile Afik şehirleri arasındaki ihtilaflı bölgede de Birleşmiş Milletler ve batılı ülkeler etkili. 
• Gri ve Turuncu Bölge: Bunların dışında hala IŞİD (gri) ve Tahrir el Şam/El Nusra (turuncu) gibi fanatik İslamcı örgütlerin de barınabildikleri yerler var. Bunların başında İdlib geliyor ve özellikle Esad rejiminin kontrol ettiği alanda küçük cep bölgeler olarak yer alıyorlar.(Euronews)