Suriye’de HTŞ Halep’in güneyine ilerliyor, Rusya da hava saldırıları düzenliyor

Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) liderliğindeki cihatçılar ile Beşar Esad önderliğindeki Suriye Ordusu arasında son yılların en büyük çatışmaları yaşanıyor.

Suriye’nin ikinci büyük kenti Halep’te ordu birliklerinin geri çekilmesi ve kentin “büyük kısmının” muhalif güçlerin kontrolüne geçmesi ardından, Devlet Başkanı Beşar Esad’ın müttefiki Rusya’nın İdlib’e de hava saldırıları düzenlediği bildirildi. Bu arada Türkiye destekli grupların, Tel Rifat kasabasını ele geçirdiği bildiriliyor,.

Şam’daki Savunma Bakanlığı, Rus ve Suriye savaş uçaklarının İdlib ve Hama’daki muhalif güçlere yönelik hava saldırıları düzenlediğini açıkladı.

Suriye ordusu muhaliflerin ele geçirdiği birçok kasabayı geri aldığını duyururken, Esad da “Terörün anladığı tek dil güç kullanımıdır ve biz onu yeneceğiz” dedi.

İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) de Rusya’nın Cumartesi Halep’in ardından kentin güneyindeki İdlib’e de Pazar sabahı hava saldırıları düzenlediğini açıklamıştı.

Muhaliflerin elindeki “Beyaz Baretliler” olarak bilinen sivil savunma hizmeti de Suriye hükümeti ve Rusya’nın Pazar günü Kuzeybatı Suriye’deki hava saldırılarında en az 25 kişinin öldüğünü açıkladı.

Bu arada SOHR, Türkiye destekli Suriye Milli Ordusu’nun kuzeydeki stratejik Tel Rifat kasabasını ve yakındaki bazı köyleri ele geçirdiğini duyurdu. Kuruluş, Halep’in kuzeyindeki 200 bin dolayında Suriyeli Kürt’ün etrafının “Türkkiye destekli gruplar tarafından sarıldığını” belirtti.

Suriye’nin kuzeyinde hükümet güçleri ile muhalif cihatçı grup Heyet Tahrir eş-Şam (HTŞ) ve bağlı gruplar arasında son yılların en şiddetli çatışmaları yaşanıyor.

SOHR ayrıca, hükümetin Hama kırsalındaki köylerin etrafına savunma hattı çekmek için “büyük takviyeler” gönderdiğini kaydetti.

İdlib ve Hama, Halep’in güneyinde yer alıyor. Muhalif güçler kuzeybatıdaki İdlib kenti ve çevresindeki vilayetin büyük bölümünü kontrol altında tutuyor.

Suriye ordusu, Cumartesi günü isyancıların ülkenin ikinci büyük kenti olan Halep’in “büyük kısmına” girdiklerini kabul etti ve karşı saldırı hazırlıkları için kentten “geçici olarak birliklerini çektiğini” duyurdu.

Ordu kaynakları, kentten çekilen birliklerin yeniden organize edildiğini ve karşı saldırı için takviye gönderildiğini belirtti.

İsyancı güçler, Pazar günü Halep’in güneyine doğru ilerlediklerini ve ordunun Halep’e takviye güzergahını kesmek için Khansir kasabasını ele geçirdiklerini duyurdu. Ayrıca ülkenin en büyük sanayi bölgelerinden biri olan Seyh Najjar’ın da ele geçirildiği kaydedildi.

Suriye lideri Beşar Esad ise en yakın müttefiklerinden İran’ın Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi ile yaptığı görüşmeden sonra “Yabancı destekli teröristlerle mücadele için müttefiklerin ve dostların öneminden” bahsetti.

Tahran’ın “Suriye hükümeti ve ordusuna sıkı destek vereceğini” vurgulayan İran Dışişleri Bakani ise bugün Ankara’da temaslarda bulunacak. Arakçi’nin Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesi bekleniyor.

Rus Ordusu da “İdlib, Hama ve Halep’teki terörist saldırıyı püskürtmek için Suriye hükümeti güçlerine yardımcı olduklarını” teyit etti.

ABD, Fransa, Almanya ve İngiltere ise ortak bir açıklama yayımlayıp, çatışmanın tüm taraflarına gerilimi azaltma çağrısında bulundu.

Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş nedeniyle devam eden çatışmalar 2020’de varılan ateşkesten bu yana büyük ölçüde durmuştu. Ancak kuzeybatıdaki İdlib kenti ve çevresindeki vilayetin büyük bölümü HTŞ başta olmak üzere silahlı muhalif grupların kontrolünde.

İdlib’e 55 km uzaklıkta olan Halep ise 2016’da hükümet güçlerinin eline geçene kadar muhaliflerin kalesi durumundaydı.

Çatışmalar nasıl başladı?

27 Kasım Çarşamba günü başlayan çatışmaların ardından Rusya ve Suriye hava kuvvetleri, HTŞ liderliğindeki güçlerin Suriye’nin kuzeyindeki mevzilerine saldırılar düzenledi.

Saldırılar, bu grupların Suriye devletinin kontrolündeki Halep’in kuzeybatısında bazı köy ve kasabaların kontrolünü ele geçirmesinin ardından yapıldı.

Ankara kaynakları ise Suriye ordusunun bölgeye saldırılarının son dönemde arttığını, “Suriyeli muhalif grupların” buna yanıt olarak Halep istikametinde sınırlı bir operasyon başlattığını söyledi.

İstihbarat kaynakları, sınırlı planlanan bu operasyonun, “rejim unsurlarının bulundukları bölgelerden kaçmaya başlamaları ile genişlediğini” ifade etti.

HTŞ liderliğindeki güçler de son haftalarda Rus ve Suriye hava kuvvetlerinin güney İdlib’deki sivillere yönelik artan saldırılarına yanıt verdiklerini söyledi.

HTŞ, kendi mevzilerinin yakınına asker yığan Suriye ordusunun olası bir saldırısını önlemeyi amaçladığını da belirtti.

Suriye ordusunun konuyla ilgili açıklamasında, “geniş bir cephede büyük bir saldırı” başlatan “teröristlerin” ağır kayıplar verdiği belirtildi.

Suriye ordusu toprak kazanmak ve çatışmayı bastırmak için Rusya ve ismi açıklanmayan “dost güçlerle” işbirliği yaptığını söyledi.

Hangi gruplar çatışıyor?

SOHR, eylemlerin muhalif ve cihatçı el-Fatah el-Mubin grubu tarafından başlatılan “Saldırıyı Püskürtme Operasyonu”nun bir parçası olduğunu söyledi.

BBC İzleme Servisi’ne göre el-Fatah el-Mubin, el-Kaide bağlantılı HTŞ, Türkiye’nin desteklediği Ulusal Özgürleştirme Cephesi ve Ceyşül Izza gruplarından oluşuyor.

Esad karşıtı gruplar Şam yönetimini, bölgede 7 Ekim’den bu yana devam eden çatışma ortamından faydalanarak Türkiye sınırı yakınında muhaliflerin kontrol ettiği yerleri ele geçirmeye çalışmakla suçluyor.

HTŞ, İdlib’in büyük bir bölümüyle komşu Halep, Lazkiye ve Hama illerinde küçük alanları kontrol ediyor.

Nereleri ele geçirdiler?

SOHR’ye göre muahlifler Halep havaalanını ve civardaki düzinelerce kasabayı kontrol altına aldı ve gece sokağa çıkma yasağı ilan etti.

SOHR ayrıca isyancı savaşçıların Halep’in güneyinde, Suriye’nin dördüncü büyük kenti Hama yakınlarındaki kırsal kesimde birkaç kasabaya girdiğini ve Suriye ordusunun geri çekildiğini söyledi.

Ancak Suriye devlet medyasına konuşan bir askeri kaynak bu iddiayı yalanladı.

Suriye ordusu, isyancıların “Halep ve İdlib cephelerinde birden fazla eksenden geniş bir saldırı” başlattığını ve çatışmaların “100 kilometreyi aşan bir şeritte” gerçekleştiğini söyledi.

SOHR, 27 Kasım’daki saldırılarda Esad’a karşı savaşan grupların Halep’in yakınındaki bazı kasabalarda kontrolü ele geçirdiğini ve Halep’in doğusunda Hizbullah savaşçılarının konuşlandığı Nayrab askeri havalimanına da saldırı düzenlendiğini duyurmuştu.

28 Kasım’da ise bu gruplar Halep ile başkent Şam arasındaki M5 otoyolunu kesti ve M5 ile M4 otoyolu arasında, başkenti Lazkiye’ye ve Halep’e bağlayan kavşağın kontrolünü ele geçirdi.

SOHR 29 Kasım’da ise muhalif güçlerin Halep’e girdiğini aktardı.

30 Kasım’da Suriye ordusu karşı saldırı hazırlıkları için kentten “geçici olarak birliklerini çektiğini” duyurdu.

Türkiye ne diyor?

Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli de 29 Kasım Cuma günü yaptığı açıklamada, “İdlip’e yönelik son dönemdeki saldırıların, Astana mutabakatlarının ruhuna ve işleyişine zarar verecek boyuta ulaştığı ve ciddi sivil kayıplara yol açtığı konusunda gerekli uyarıları çeşitli uluslararası platformlarda yaptıklarını” belirtti.

Keçeli, X hesabından yaptığı açıklamada, “Nitekim, son günlerde yaşanan çatışmalar, bölgedeki gerginliğin istenmeyen şekilde artmasına sebep olmuştur” derken, “mevcut istikrarsızlık ortamından istifade etmeye çalışan Tel Rıfat ve Münbiç’teki terör gruplarının sivil halkı ve Türkiye’yi hedef alan saldırılarındaki artışı da dikkatle izlediklerini” kaydetti.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan Cumartesi günü; Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Lübnan Başbakanı Necip Mikati ve Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman el Sani ile ayrı ayrı gerçekleştirdiği telefon görüşmelerinde Suriye’deki durumu değerlendirdi.

Fidan aynı gün yaptığı bir açıklamada, Halep’e kadar varan çatışmalara Türkiye’nin müdahil olmadığını söyledi.

Suriye’deki gelişmelerin yakından takip edildiğini belirten Fidan, “Halep’te yaşanan çatışmalara Türkiye müdahil değil. Tedbirler alınıyor. Yeni bir göç dalgasını tetikleyecek hiçbir aksiyona girişmeyiz” ifadelerini kullandı.

Fidan Pazar günü de ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile bir görüşme yaptı. Fidan, görüşmede Blinken’a Ankara’nın gerilimi düşürecek hamlelere destek vereceğini söylediğini aktardı.(BBC Türkçe)