PKK’nın silah bırakma ve fesih kararı sonrası tartışılan siyasi ve silahlı gruplar

PKK, 12 Mayıs’ta silahlı mücadeleye son verme ve kendisini feshetme kararı aldığını açıkladı.

1978’de kurulan, Türkiye’de ilk saldırılarını 1984’te düzenleyen PKK; 47 yıldır Türkiye’nin yanı sıra Suriye, Irak ve İran’da da faal olan bir örgüt.

Tam adı Partiya Karkerên Kurdistanê (Kürdistan İşçi Partisi) olan PKK, Türkiye’nin yanı sıra birçok Batılı ülke tarafından da “terör örgütü” olarak nitelendiriliyor.

Örgüt, lideri Abdullah Öcalan’ın 1999’da yakalanıp Türkiye’ye götürülmesinden sonra stratejisini ve söylemini değiştirdi.

Bağımsız bir Kürt devleti hedefiyle kurulan PKK zamanla, özerklik ve Kürtlerin siyasi-kültürel haklarının tanınmasına yönelik bir söylemi benimsedi.

Disiplinli hiyerarşik yapısı, PKK’nın bölgedeki gelişmelere göre kendisini dönüştürebilmesini kolaylaştırdı.

PKK ile ilgili tartışmalarda zaman zaman KCK’dan Kongra-Gel’e, HPG’den YJA’ya çeşitli siyasi ve askeri yapıların adı geçiyor.

Suriye kapsamındaki tartışmalarda bunlara PYD, YPG, YPJ ve SDG de ekleniyor.

Tüm bu yapıların kökenini ve anlamını BBC Türkçe’nin derlemesiyle aktaralım:

KCK (Kürdistan Demokratik Topluluklar Birliği)

Suriye, İran, Irak ve bazı Avrupa ülkelerinde koordine olan Kürdistan Demokratik Topluluklar Birliği (KCK), PKK’yı da kapsayan bir çatı örgütü olarak biliniyor.

Abdullah Öcalan, 2005 yılında KCK’nin kurulması talimatını verdi.

Öcalan o dönem bu oluşumun, demokratik özerkliğin karşılığı olduğunu açıklamıştı.

Öcalan’a göre KCK, Kürt toplumunu demokratik ulusa dönüştürmede omurga işlevi görüyordu.

PKK’nın hiyerarşisinde Öcalan, KCK Genel Başkanı olarak kabul ediliyor.

KCK Yürütme Konseyi, bu yapıya bağlı birimler arasındaki uyumu ve temel politikaların uygulanmasını gözetip denetliyor.

Konsey’in en üst düzey isimleri, Bese Hozat ve Cemil Bayık.

KCK Sözleşmesi’ne göre bu çatı örgüt, bir devletin değil, toplumcu konfederal bir sistemin kurulmasını amaçlıyor.

Sözlaşmede; herkesin, her toplumsal grubun içinde yer alabileceği bu sistem aynı zamanda, “siyasal ve toplumsal bir organizasyon” olarak ifade ediliyor.

Kongra-GEL

Halk Meclisi anlamına gelen Kongra-Gel, KCK’nın karar organı olarak biliniyor.

Faaliyetlerini daha çok Avrupa’da sürdüren Kongra-Gel’in başkanı Remzi Kartal.

Kartal, 1991’de Halkın Emek Partisi’nden (HEP) Van milletvekili seçildi.

HEP 1994’te Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla kapatıldı ve Kartal aynı yıl yurt dışına çıktı.

Kartal, 28 Ekim 2015 tarihinden beri, Türkiye’de İçişleri Bakanlığı tarafından yayımlanan “En çok aranan teröristler” listesinde yer alıyor.

HPG (Halk Savunma Güçleri)

Halk Savunma Güçleri (HPG), KCK çatısı altındaki PKK’nın silahlı kanadı.

2000 yılında kurulan HPG’nin karargah komutanı Murat Karayılan.

Karayılan aynı zamanda PKK Yürütme Komitesi Üyesi.

PKK’nın 1978’de silahlı mücadele amacıyla kurduğu Kürdistan Kurtuluş Güçleri (HRK) ilk olarak 1984’te Siirt’in Eruh, Şırnak ve Pervari bölgeleriyle, Hakkari’nin Şemdinli ilçesinde askeri noktalara eş zamanlı saldırılar düzenledi.

PKK 1986’te Kürdistan Halk Kurtuluşu Ordusu’nu (ARGK) kurdu. Bu yapı 2000 yılına kadar varlığını sürdürdü.

Abdullah Öcalan’ın 1999’da yakalanmasının ardından bağımsız Kürdistan fikrinden vazgeçip Demokratik Konfederalizm tezini duyurmasının ardından ARGK’nin yerine Halk Savunma Güçleri (HPG) kuruldu.

Böylece HPG, PKK’nın silahlı kanadı oldu.

YJA Star (Star Özgür Kadın Birlikleri)

YJA Star (Star Özgür Kadın Birlikleri), PKK’nın silahlı kanadı HPG’nin kadın kolu.

Bu oluşumun karargahı, HPG’ninkinden farklı.

Kadın komutanların yönettiği YJA Star’ın kendine ait Merkez Karargah Komutanlığı var.

PKK ve bağlı olduğu çatı örgüt KCK, kadınların özgürlüğüne ve politik cinsiyet eşitliliği ilkesine büyük önem veriyor.

“Kürt feminizmi” olarak da tarif edilen ve Abdullah Öcalan’ın “Jineoloji” terimi ile kavramsallaştırdığı bu ilke, KCK Sözleşmesi’nin temel unsurlarından.

Öcalan’ın “Kadın özgür olmadan, toplum özgür olamaz” sözü, bu kavramın ortaya çıkmasında etkili oldu.

PKK, YJA Star ile askeri ve siyasi alanda, cinsiyet eşitliliğini uyguluyor.

YJA Star militanları, İran’da Kadın Savunma Birlikleri (HPJ), Irak’ın Sincar bölgesinde Sincar Kadın Birlikleri (YSJ), Türkiye’de ise Sivil Savunma Birlikleri (YPS) adlarıyla varlık gösteriyor.

PYD (Demokratik Birlik Partisi)

Demokratik Birlik Partisi (PYD), 2003 yılında Suriye’de kuruldu.

Salih Müslim ve Asya Abdullah, 2010’da PYD’nin eş başkanları oldu.

Müslim, Türkiye’de kamuoyunun yakından tanıdığı bir isim.

PYD, Müslim’in liderliğinde 2012’de Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin kurulmasına öncülük etti.

Müslim, 2013 ve 2014 yıllarında dönemin çözüm süreci sırasında, hükümet tarafından Suriye’nin geleceği hakkında müzakerelerde bulunmak üzere Türkiye’ye davet edildi.

PYD, Abdullah Öcalan’ın “Demokratik uygarlık ve demokratik toplum” felsefesini ilke edinmiş bir parti.

Türkiye, PYD’nin “PKK’nın Suriye’deki örgütsel ve ideolojik kolu” olduğuna savunuyor.

2017’de PYD eş başkanlığını bırakan Salih Müslim, 2018 yılında İçişleri Bakanlığı’nın “En çok aranan teröristler” listesine eklenmişti.

YPG (Halk Koruma Birlikleri)

Halk Koruma Birlikleri (YPG), 2012 yılında kuruldu.

YPG, Suriye’nin kuzeyinde, çoğu Kürtlerden oluşan bir askeri yapı.

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi bünyesindeki YPG sık sık “PYD’nin askeri kanadı” olarak da nitelendiriliyor.

YPG, Suriye Demokratik Güçleri (SGD) bünyesinde yer alıyor.

YPJ (Kadın Koruma Birlikleri)

Kadın Koruma Birlikleri (YPJ), YPG’nin kadın savaşçılar kolu.

2012’de kurulan YPJ, askeri ve ideolojik olarak YJA Star’ın devamı olarak kabul ediliyor.

Suriye’de 2014 ve 2015 yıllarındaki Kobani Savaşı’nda, IŞİD militanlarının yenilgiye uğratılmasında YPJ’nin büyük rol oynadığı yönünde yorumlar yapılmıştı.

SGD (Suriye Demokratik Güçleri)

Suriye Demokratik Güçleri (SDG), Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi’nin askeri gücü.

SDG, 2015’de imzalanan bir deklarasyonla kuruldu.

Omurgasını YPG’nin oluşturduğu SDG çatısı altında; YPJ, Devrimciler Ordusu, El Cezire Tugayları ve Selçuk Tugayları gibi farklı 13 askeri yapı bir araya gelmişti.

Kamuoyunun yakından tanıdığı Mazlum Kobani, SDG’nin komutanı.

Asıl adı Mazlum Abdi olan SDG komutanı, Kobani Savaşı sonrası soyadını değiştirmişti.

2012 yılına kadar PKK’ya mensup olan Mazlum Kobani de, Türkiye’de İçişleri Bakanlığı’nın “En çok aranan teröristler” bulunuyor ve kırmızı bültenle aranıyor.