Kürt kadınlarını sabote eden Barzani değil Irak’tır

Parabol Press’te Reband Raza ‘Kürdistan tarihinde Neçirvan Barzani dışında hiçbir siyasi lider Müslüman dini liderleri bir araya getirip keskin bir dille “din adına kadınlara baskı yapmaya hakları yoktur” diyememiştir.’  ifadelerine yer verdiği yazısınında ki değerlendirmeleri aktaralım:

Benden önceki birçok Kürt gibi ben de savaş ve baskıyla şekillendim. Bir Kürt kadını olarak, benden önceki kuşak kadınlar gibi ben de namus baskılarının acımasız gerçeğinden etkilendim. Ben de Celal Talabani’nin partisine mensup bir peşmergenin kızıyım. Hayatının uzun yıllarını Kürtlerin özgürlüğü için mücadele ederek geçiren bir baba, iç savaş nedeniyle İsveç’te güven içinde yaşamak için evini terk etmek zorunda kaldı. Bu arka planın bana öğrettiği derslerden biri, özellikle politika söz konusu olduğunda, görüşlerimi her zaman gerçeklere ve eleştirel düşünceye dayandırmaya çalışmaktır. 

Bu nedenle Nasih’in, Neçirvan Barzani’nin feminist reformları hayata geçirmek için farklı ideolojik yelpazedeki dini ve siyasi liderleri bir araya getirmeyi başarmasının “gerçeklerden uzak” olacağını, gerçeklere dayanmadan yazmasını son derece üzüntü verici buluyorum. Kadın haklarını güçlendirin. Ancak kaynaklara göre hem Müslüman liderler hem de kadın sol aktivistler, reformların uygulamaya konulduğu dönemde Barzani’nin yasada yaptığı değişikliklerden birlik olduklarını ve memnun olduklarını ifade ettiler. ¹ Nasih bunun bu hilede başarılı olmak anlamına gelmediğini mi söylemek istiyor yoksa Kürdistan’ın modern siyasi tarihi hakkında bilgisiz mi?

Hem Müslüman liderler hem de kadın sol aktivistler, reformların uygulamaya konulduğu dönemde Barzani’nin yasada yaptığı değişikliklerden birleşmiş ve memnundu.

İsveç, demokratik konularda uzun süredir dünya lideri konumunda ve bu alanda Kürtler de dahil olmak üzere pek çok ülkeye destek veriyor. Ancak artık kendi evimizde de eşitlik meselelerinde ardı ardına aksilikler yaşıyoruz. Kadınların davası için çalıştığını iddia eden Nasih’in gözünden kaçmış olamaz bu. Dolayısıyla Nasih’in beni, Batı’nın Kürdistan’daki feminizmden ders alabileceğini iddia ettiğim için eleştirdiğinde, bunu Kürt kadınlarının kırılganlığını göz önünde bulundurduğu için değil, Neçirvan Barzani’ye övgülerime tepki olarak yaptığı ortaya çıkıyor. Onun eleştirisi feminist bir analizden değil, ideolojik sadakatten kaynaklanıyor.

Seksen yıllık savaş ve baskının ardından Kürdistan’ın İsveç benzeri bir demokrasiye sahip olmasını beklemek yanlış olur. Ancak İsveç’in, Neçirvan Barzani’nin dini liderler de dahil olmak üzere sağdan ve soldan siyasi liderleri nasıl bir araya getirmeyi başardığından ders alması gerekiyor.

Kürdistan’ın seksen yıllık savaş ve baskının ardından İsveç’in kesintisiz 100 yıllık demokrasisinin ardından eşdeğer bir demokrasiye sahip olmasını beklemek yanlış olur. Ben de bunu iddia etmedim ama demek istediğim, İsveç gibi demokratik ülkeler, Neçirvan Barzani’nin Kürdistan’da kadın haklarını ortaklaşa güçlendirmek için farklı görüşlere sahip dini liderler de dahil olmak üzere sağ ve sol siyasi liderleri nasıl bir araya getirmeyi başarmasından ders almalı.

Nasih, Barzani’nin Münih güvenlik konferansındaki çabalarını övdüğümü de eleştiriyor. Ne yazık ki Kürdistan’ın karşı karşıya olduğu gerçek tehdidi unutmuş görünüyor. Kürt Peşmerge birlikleri IŞİD’i yendi ve dünyayı modern zamanların gördüğü en fanatik ve sadist uluslararası tehditlerden birinden kurtardı. Bu, dünya çapında medyada tanık olundu ve kutlandı. Ancak Kürdistan’a yönelik tehdit devam ediyor. Batı dünyasının liderleri, Iraklı Şii milislerin Kürdistan’a yönelik mevcut tehdidinin farkında.

Barzani’nin dünya konferanslarına katılımı, Kürdistan’ın maruz kaldığı tüm varoluşsal tehditlerden korunmak için gereklidir. Kürdistan için bu bir beka meselesidir.

Bu nedenle herhangi bir partiyle siyasi bağlantısı olmayan bir Kürt olarak Barzani’nin dünya konferanslarına katılımının Kürdistan’ın maruz kaldığı tüm varoluşsal tehditlerden korunmak için gerekli olduğunu düşünüyorum. Bu konferanslar sıradan insan için çok önemli olmayabilir ama bugün bile Kürdistan’a çeşitli yönlerden bomba ve drone saldırıları yapılırken Kürdistan için bu bir hayatta kalma meselesidir. Bu nedenle Kürt liderlerin, Kürdistan’ı korumak amacıyla sürekli yardım ve işbirliği sağlamak amacıyla uluslararası konferanslara katılmaları gerekiyor.  

Kürdistan’ın maaş ve bütçe finansmanı meselesine gelince, Irak hükümeti bunların ödenmesini imkansız hale getirdi. Irak devleti, Kürdistan’ın tabi kalması hedefiyle ekonomik altyapı projelerini sistematik olarak engelledi. Neçirvan Barzani’nin liderliğinde 2006 yılında sürdürülebilir bir altyapı oluşturmak amacıyla çok sayıda kapsamlı proje başlatıldı. Mesela Kürdistan kendi petrol ve gaz üretiminin sahibi oldu. Kısa bir süre sonra Irak, Kürdistan’ın bağımsız bir ülke olmadığı gerekçesiyle Kürdistan’ın kendi gaz ve petrol kaynaklarına karar vermesini engellemek amacıyla uluslararası mahkemelerde süreç başlatmayı başardı.

Bu durum Kürdistan’ın artık devletin bir gelir kaynağına sahip olmamasına yol açtı. Yani Kürt devleti ekonomik olarak tamamen Irak’a bağımlıdır. Aslında Irak bütçe kanununa göre Irak’ın Kürdistan’ın devlet bütçesini ve maaşlarını göndermesi gerekiyor. Bu sorunu ayrıntılı olarak vurgulayan birçok uluslararası rapor bulunmaktadır. Nasih muhtemelen bunlardan bazılarını okuma zahmetine girmeli. 

Kısa bir süre sonra Irak, Kürdistan’ın bağımsız bir ülke olmadığı gerekçesiyle Kürdistan’ın kendi gaz ve petrol kaynaklarına karar vermesini engellemek amacıyla uluslararası mahkemelerde süreç başlatmayı başardı.

Nasih ayrıca Kürdistan’ın demokratik inşasının nasıl ilerlediği konusunda da yetersiz kalıyor. Parti liderlerinin (PDK) ve (KYB) 1994’te iç savaş yaşadığını yazıyor. Gerçek şu ki, bu partiler arasında 1964’ten bu yana çeşitli çatışmalar yaşandı. Bunlar bugün de devam ediyor. Ancak, 2003 yılında Saddam Hüseyin’in devrilmesinden sonra meydana gelen olaylar dizisini tamamen gözden kaçırıyor. Neçirvan Barzani tüm partileri koordine etti ve 2006’da bir koalisyon hükümeti kurdu. Demokrasi ve sivil toplumun kazanılması için ortak mücadele. Parti üyeliğine bakılmaksızın tüm Kürtler için. 

Güzel cephelere ve standartların altında iç mekanlara sahip lüks yüksek binaların inşa edilmesi de pek yeni bir şey değil. Barzani de bir konuşmasında bunu şöyle ifade ediyor: “Başarı kriterimiz sadece dış görünüş değil, içerik olmalıdır. Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nin gelişimi ve başarısı adalet, insan hakları ve işleyen bir hukukun üstünlüğü meseleleriyle ilgilidir ve yalnızca güzel evlerin ve sokakların inşası ve inşası gibi yeniden inşa sürecindeki ilerlemelerle sağlanamayacaktır. Bize saygı kazandıracak olan sloganlar değil eylemlerdir.” ²

Celal Talabani Kürdistan’ın devrimci lideriydi ve hayatı boyunca demokrasi için mücadele etti. Ancak ne yazık ki Kürdistan’ın başbakanı ya da cumhurbaşkanı değildi ve bu nedenle hiçbir zaman yasa çıkarma fırsatı bulamadı. Yardımcısı Nevşirvan Mustafa, anılarında Talabani’nin 1999 yılında Süleymaniye bölgesinin lideri olarak seçilmesinin, o yılın Ağustos ayında yapılan bir toplantıda alınan parti kararıyla gerçekleştiğini anlatıyor. Dolayısıyla Talabani hiçbir zaman Kürdistan’ın cumhurbaşkanı seçilemedi. ³

Talabani’nin insan hakları için mücadele ettiği doğru ama 2001’de namus cinayetleri ve çok eşlilik konusunda çıkardığı “karar” da sadece kendisinin aldığı bir karardı. ⁴ Karar, Parlamento tarafından oylanmadığı için hiçbir zaman yasalaşamadı. Ancak Neçirvan Barzani’nin yasa değişiklikleri demokratik bir süreçle oylanarak tüm IKBY için geçerli hale geldi.

Talabani’nin kararnamesi parlamentoda oylanmadığı için hiçbir zaman yasalaşmadı. Ancak Neçirvan Barzani’nin yasa değişiklikleri demokratik bir süreçle oylanarak tüm IKBY için geçerli hale geldi.

Ayrıca Barzani, yeni yasaları uygulamayan, Saddam Hüseyin’in yasalarını keyfi olarak uygulamaya devam eden mahkemeleri, polisi ve diğer yetkilileri sürekli eleştirmektedir. Ayrıca mahkeme kararlarını olumsuz etkileyen siyasi partileri de eleştiriyor. ⁵ Burada Batı’nın ve Irak’tan gelen tehdidi sorgulamaya cesaret edemeyen Bayan Nasih de dahil olmak üzere çoğu Kürt feminist aktivistin dikkate değer sessizliğinin altını çiziyorum.

Nasih, Göçmen Dairesi’nin Kürt kadınlarının savunmasızlığıyla ilgili raporuna atıfta bulunurken, Uluslararası Af Örgütü’nün aynı yılki hem gelişmeleri öven hem de Kürdistan’daki kadınların durumunu eleştiren raporunu tamamen görmezden geliyor. Raporda, Kürdistan’daki kadınların durumunun Irak’takinden daha iyi olduğu belirtiliyor. ⁶ . Neçirvan Barzani raporu memnuniyetle karşıladı ve Uluslararası Af Örgütü’ne teşekkür etti ve hükümetini bu konuda bilgilendirmeye çağırdı ve ülke liderlerini kadın haklarının iyileştirilmesi için çalışmaya devam etmeye çağırdı. ⁷

Nasih, Göçmen Dairesi’nin Kürt kadınlarının savunmasızlığıyla ilgili raporuna atıfta bulunurken, Uluslararası Af Örgütü’nün aynı yılki hem gelişmeleri öven hem de Kürdistan’daki kadınların durumunu eleştiren raporunu tamamen görmezden geliyor.

Bir kadın aktivisti olarak Nasih’in güzellik yarışmalarına katılmayı ve estetik ameliyat olmayı tercih eden kadınları utandırmayı seçmesi de üzücü. Bunun yerine neden kadınların nesillerdir baskı altında yaşadığı bir ülkede, bazılarının ne yapmak istediklerine kendileri karar vermelerinin veya bedenlerini değiştirmelerinin özgürleştirici olabileceği gerçeğine odaklanmıyorsunuz?

Nasih’in aktardığı kaynağa göre kadınlar açısından durum daha da kötüleşti ve haklı olarak da öyle ama Neçirvan Barzani’nin 2019’dan bu yana başbakan olmadığını atlıyor. Ben de Kürdistan’da cinsiyet eşitliğinin tam anlamıyla sağlanacağını iddia etmedim, Barzani de öyle. herhangi biri. Kendini eleştirmeye devam ediyor ve geriye kalan birçok zorluğun üstesinden gelmeye çalışıyor.

Yazıma aldığım tepkilerden mutluyum ama Kürdistan’ın eşitlik yasaları ve demokratik reformlarının Irak federal mahkemesi tarafından bir dahaki sefere çiğnenmesinde de aynı derecede öfkeli bir tepki görmeyi içtenlikle umuyorum.   

Son olarak belirtmek isterim ki, Kürdistan tarihinde Neçirvan Barzani dışında hiçbir siyasi lider Müslüman dini liderleri bir araya getirip keskin bir dille “din adına kadınlara baskı yapmaya hakları yoktur” diyememiştir. ⁸