Kürdistan Bölgesi’nde bir mağarada 75.000 yıl önce gömülen Neandertal kadının yüzü ortaya çıktı

Arkeologlar, Irak Kürdistan Bölgesi’nde 75.000 yıl önce yaşamış bir Neandertal kadınının insana benzeyen yüzünü, soyu tükenmiş türlerin benzersiz cenaze törenleri gerçekleştirmiş olabileceği bir mağarada yeniden inşa ettiler.

Shanidar Z adlı Neandertal kadınına ait kemik parçaları, ilk kez 2018 yılında, halkının ölülerini gömmek için defalarca geri dönmüş olabileceği Irak Kürdistanı’ndaki bir mağaradan ortaya çıkarıldı.

1950’lerden bu yana yapılan araştırmalar, Neandertallerin ölülerini mağaraya gömdüklerini ve onları çiçek yatağına yatırmak gibi cenaze ritüelleri gerçekleştirdiklerini gösterdi .

Aslına bakılırsa, bu mağara alanından toplanan kanıtlar ilk olarak Neandertallerin, bu arkaik insan türüyle ilişkilendirilen tıknaz vücut yapısına ve maymun benzeri kaşlara dayanılarak varsayıldığı ilkel yaratıklardan çok daha karmaşık olduğunu ileri sürdü.

40.000 yıl önce neslinin tükendiği düşünülen Neandertal halkının kafatasları insanlardan oldukça farklı olsa da, öldüğünde 40’lı yaşlarında olduğu düşünülen bu Neandertal kadının yeniden oluşturulmuş yüzü, görünüşlerinin insan olduğunu gösteriyor.

Bulgular, BBC tarafından hazırlanan ve dünya çapında Netflix’te yayınlanan Neandertallerin Sırları adlı yeni bir belgeselde ortaya çıkıyor.

Cambridge Üniversitesi arkeoloji bölümünden Dr. Emma Pomeroy, “Neandertal kafataslarında büyük kaş çıkıntıları var ve çeneleri yok, çıkıntılı orta yüzleri daha belirgin burunlara yol açıyor” dedi. “Fakat yeniden yaratılan yüz, bu farklılıkların hayatta o kadar da keskin olmadığını gösteriyor. Günümüzde yaşayan hemen hemen herkesin hala Neandertal DNA’sına sahip olması nedeniyle türlerimiz arasında melezleşmenin nasıl gerçekleştiğini görmek belki de daha kolaydır.”

Araştırmacılar, yaklaşık 2 cm kalınlığa kadar düzleştirilmiş bir kafatası da dahil olmak üzere kadının kalıntılarının, bu yüzyılda bulunan en iyi korunmuş Neandertal fosillerinden bazıları olduğunu söyledi.

Kafasının, ölümünden kısa bir süre sonra, muhtemelen beyni çürüdükten sonra, ancak kafatası toprakla dolmadan önce, muhtemelen kaya düşmesi sonucu ezildiği düşünülüyor.

Cambridge araştırmacıları, iskeleti de dahil olmak üzere neredeyse beline kadar olan kalıntıları dikkatlice açığa çıkardıktan sonra, kemikleri ve çevredeki tortuyu güçlendirmek için yapıştırıcı benzeri bir sağlamlaştırıcı kullandı.

Shanidar Z’yi, “çiçek cenazesi” mağarasının kalbindeki 7,5 metrelik toprak ve kayanın altından folyoya sarılmış küçük bloklar halinde çıkardılar.

Daha sonra üst ve alt çene dahil olmak üzere kafatasının 200’den fazla parçasını bir araya getirerek orijinal şekline döndürdüler.

“Bu, yüksek riskli bir 3 boyutlu yapboz gibi. Yeni belgeselde yer alan Dr. Pomeroy, “Tek bir bloğun işlenmesi iki haftayı bulabilir” dedi.

Araştırmacılar yeniden oluşturulan kafatasının yüzeyini taradılar ve 3 boyutlu olarak bastılar; ayrıca, yüzünü ortaya çıkarmak için üretilmiş kas ve deri katmanlarını da eklediler.

Kazıdan elde edilen analizler, Shanidar Z’nin, akan suyun oluşturduğu bir oyukta dinlenmeye yatırıldığını ve bu çukurun, vücudunun sığması için elle daha da oyulmuş olduğunu gösteriyor.

Sol eli başının altına kıvrılmış halde yana yaslanmıştı ve başının arkasına bir taş konmuştu.

Kadının iskeleti, mağaranın ortasındaki iki metre yüksekliğindeki dikey bir kayanın arkasında, aynı yerde, benzer zamanlarda gömülmüş cesetler arasında bulunan beşinci iskelet.

Araştırmacılar ayrıca vücut kümesinin etrafındaki toprakta kömürleşmiş yabani tohum ve yemiş parçaları da dahil olmak üzere yanmış yiyecek izleri buldular; bu da Neandertallerin ölülerinin yanında yiyecek hazırlamış olabileceğini düşündürüyor.

“Shanidar Z’nin cesedi, ateşle yemek pişiren ve yemek yiyen canlı bireylerin kol mesafesi yakınındaydı. Bu Neandertaller için yaşam ve ölüm arasında net bir ayrım yok gibi görünüyor” dedi Dr. Pomeroy.

Mağaradaki kazılara liderlik eden arkeolog Graeme Barker, “Keşiflerimiz, Shanidar Neandertallerinin ölüm ve sonrası hakkında en yakın evrimsel kuzenleri olan bizden çok da farklı olmayan şekillerde düşünüyor olabileceğini gösteriyor” dedi.

Araştırmacılar, mağaranın Neandertaller için bir dönüm noktası görevi görmüş olabileceğini, zira tekrarlanan mezarlar için eşsiz bir alan gibi göründüğünü söyledi.

“Neandertallerin ölülerini gömmek için belirli bir noktaya geri döndüğünü görebiliyoruz. Bu, onlarca, hatta binlerce yıl farkla olabilir” dedi Dr. Pomeroy. “Bu sadece bir tesadüf mü, yoksa kasıtlı mı, eğer öyleyse onları geri getiren ne?”