İran’ın nükleer sığınaklarını yok edebilecek güçteki ABD bombası hakkında ne biliniyor?
ABD Başkanı Donald Trump, Amerikan uçaklarının İran’da Fordo, Natanz ve İsfahan nükleer tesislerini vurduğunu açıkladı.
Saldırı ile ilgili detaylar henüz netleşmedi.
Ancak ABD Savunma Bakanlığı yetkilileri, BBC’nin ABD’deki ortağı CBS kanalına saldırıda GBU-57A/B Massive Ordnance Penetrator (MOP) kullanıldığını teyit etti.
Bu dünyanın en büyük nükleer olmayan “sığınak delici” bombası.
Bu hassas güdümlü, 13 bin 600 kilogram ağırlığındaki bomba, İran’ın derin bir dağın içine gömülü Fordo uranyum zenginleştirme tesisi gibi yer altı komplekslerine ulaşma potansiyeline sahip.
Peki bu silah tam olarak nedir, ne gibi zorlukları vardır ve gerçekten kullanılabilir mi?
GBU-57 MOP, ABD Hava Kuvvetleri’nin 2024 tarihli raporuna göre “sığınaklar ve tüneller gibi sert ve derinlemesine gömülü hedefleri vurmak için” tasarlanmış bir silah sistemi.
ABD Savunma Tehdit Azaltma Ajansı’nın (DTRA) arşivlenmiş bilgi notuna göre, bu silah yaklaşık 30.000 libre (13,6 ton) ağırlığında, yaklaşık 6,2 metre uzunluğunda ve 80 cm çapında.
DTRA, bu silahın 5.300 libreden (2.400 kg) fazla patlayıcı taşıyabildiğini ve selefi BLU-109’dan 10 kat daha güçlü olduğunu bildirdi.
ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (AFRL), 2004 yılında Boeing ile 30 milyon dolarlık ilk sözleşmeyi yaparak silahın geliştirilmesini başlattı. İşlemler üç aşamada tamamlandı.
Boeing tarafından üretilen MOP, şimdiye kadar savaşta hiç kullanılmamıştı.
Hava Kuvvetleri, ilk bombaları 2011 yılında test için aldı. Testler, ABD’nin New Mexico eyaletindeki White Sands Füze Test Sahası’nda yapıldı.
Bu bomba, 2017 yılında Afganistan’da kullanılan 9 bin 800 kilogramlık “Mother of All Bombs”tan (MOAB – Bütün Bombaların Anası) daha güçlü.
Bradford Üniversitesi Barış Çalışmaları Onursal Profesörü Paul Rogers, “ABD Hava Kuvvetleri, MOAB benzeri boyutta ama patlayıcı yükü son derece sert bir metal gövde içine yerleştirilmiş silahlar üretmeye ciddi emek harcadı. Sonuçta ortaya GBU-57A/B çıktı” diyor.
Şu anda yalnızca ABD yapımı B-2 Spirit (İngilizce “stealth bomber” adıyla bilinen bir hayalet bombardıman uçağı) bu bombayı taşıyacak şekilde yapılandırılmış durumda.
Northrop Grumman tarafından üretilen B-2, ABD Hava Kuvvetleri’nin en gelişmiş savaş uçaklarından biri.
18 bin kilogram taşıma kapasitesine sahip olan bu uçak, iki adet GBU-57A/B bombayı (toplamda yaklaşık 27 bin 200 kilogram) taşıyacak şekilde başarıyla test edildi.
Northrop Grumman’ın aktardığına göre yakıt ikmali olmadan yaklaşık 11 bin kilometre, bir ikmal ile ise 18 bin 500 kilometre menzile ulaşabilen bu uçak, dünyanın hemen her yerine saatler içinde ulaşabiliyor.
Rogers’a göre, MOP’un modern hava savunma sistemlerine sahip İran gibi bir düşmana karşı kullanılması halinde, B-2’lere başka uçaklar da eşlik edebilir.
Örneğin F-22 gibi hayalet uçaklar düşmanın savunmasını bastırabilir, ardından insansız hava araçlarıyla hasar değerlendirmesi yapılabilir.
Rogers, ABD’nin bu bombalardan çok sınırlı sayıda ürettiğini düşünüyor:
“Muhtemelen operasyonel stokta 10 ile 20 adet arasında bulunuyor.”
İran’da etkisi ne olabilir?
Fordo, İran’ın ana uranyum zenginleştirme tesisi Natanz’dan sonra inşa edilen ikinci nükleer tesisi.
Tahran’ın 95 kilometre güneybatısındaki Kum kenti yakınlarında, bir dağın içine oyularak inşa edilen bu tesisin yapımına 2006 civarında başlandığı ve 2009’da faaliyete geçtiği biliniyor.
Tesisin yaklaşık 80 metre kaya ve toprak altına gömülü olduğu ve İran ile Rusya yapımı hava savunma sistemleriyle korunduğu bildiriliyor.
Mart 2023’te Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), bu tesiste yüzde 83,7 saflıkta uranyum izleri tespit etti. Bu oran neredeyse silah düzeyinde.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İran’ın füze ve nükleer programını “İsrail için varoluşsal tehdit” olarak tanımlayarak bu hedefleri yok etmeyi amaçladıklarını söyledi.
Fordo da bu hedeflerin başında geliyordu.
İsrail’in ABD Büyükelçisi Yechiel Leiter, Fox News’e yaptığı açıklamada, “Bu operasyonun Fordo’nun yok edilmesiyle tamamlanması gerekiyor” demişti.
Ancak Rogers, İsrail’in MOP’u kendi başına kullanma imkânı olmadığını vurgulamıştı.
Rogers, bombanın kullanılıp kullanılmayacağının “Trump’ın İsraillilere yardım etmek için tam gaz gidip gitmeyeceğine bağlı” olduğunu söylemişti.
G7 Zirvesi sırasında Trump’a, ABD’nin askeri olarak müdahil olması için ne gerektiği sorulduğunda şu yanıtı vermişti.
“Bunun hakkında konuşmak istemiyorum.”
(BBC Türkçe-Haber Merkezi)
