Eski ABD Dışişleri Bakanı ve Nobel ödüllü Henry Kissinger hayatını kaybetti

Henry Kissinger’ın eski özel asistanı ve ABD’nin eski Çin Büyükelçisi Winston Lord Kissinger’ın ölümünü “Amerika ulusal çıkarları için çok önemli bir şahsiyeti kaybetti” diyerek duyurdu.

Jeopolitik danışmanlık firması Kissinger Associates Inc.’e göre, tartışmalı Nobel Barış Ödülü sahibi ve iki başkanın yönetimindeki hizmetleri ABD dış politikasında silinmez bir iz bırakan diplomatik güç sahibi Henry Kissinger, Çarşamba günü 100 yaşında öldü.

Firmadan yapılan açıklamada Kissinger’ın Connecticut’taki evinde öldüğü belirtildi. Koşullardan hiç bahsedilmedi. Özel bir aile töreninde defnedileceği ve daha sonraki bir tarihte New York’ta halka açık bir anma töreninin gerçekleştirileceği belirtildi.

1923 Almanya doğumlu Kissinger, ailesiyle birlikte Nazi Almanyası’ndan kaçarak 1938’de ABD’ye yerleşmişti. 20 yaşında ABD vatandaşı olan Kissinger üç yıl ABD ordusunda görev yaptıktan sonra ordunun istihbarat servisinde çalışmıştı.

Kissinger uzun yıllar süren siyasi kariyerinde ABD dış politikasında bazıları tartışmalı, kilit roller oynamıştı.

Kissinger, 1969-1975 yılları arasında Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı; 1973-1977 yılları arasında da ABD Dışişleri Bakanlığı görevlerini yürüttü. Bu sekiz yıl boyunca Kissinger, Orta Doğu’da barışı hedefleyen Mekik Diplomasisi, Çin’le buzları eritmek için yürütülen gizli müzakereler ve Vietnam Savaşı’nı sonlandırmak ve bu ülkedeki ABD varlığını sona erdirmek için Paris’te yürütülen barış görüşmeleri girişimi de dahil pek çok önemli dış politika olayında önemli rol oynadı.

Ünlü diplomat, ABD ile Sovyetler Birliği arasında, Soğuk Savaş’ın gerginliğini azaltmaya yönelik diplomasiye sunduğu katkı ve iki ülke arasında yürütülen Stratejik Silahların Sınırlandırılması Görüşmeleri ve bunun sonucunda imzalanan anlaşmadaki rolü nedeniyle de övgü aldı.

1969 yılında dönemin ABD Başkanı Richard Nixon, Kissinger’ı Ulusal Güvenlik Danışmanı olarak atadı. Bu pozisyon, ABD dış politikasını belirlemede onun eline büyük bir güç verdi.

Daha sonra Dışişleri Bakanlığı görevine getirilen Kissinger, Çin ile diplomatik ilişkileri yürüttü, 1973 Arap-İsrail Savaşı’nı (Yom Kippur) bitiren müzakerelere ve Vietnam Savaşı’nı sonlandıran Paris Barış Anlaşması’na yardım etti.

Tartışmalı Nobel Barış Ödülü

Kuzey Vietnamlı Le Duc Tho’ya ortaklaşa verilen 1973 Barış Ödülü, ödülü reddeden kişi şimdiye kadarki en tartışmalı ödüllerden biriydi. Nobel komitesinin iki üyesi seçim nedeniyle istifa etti ve ABD’nin Kamboçya’yı gizlice bombalaması hakkında sorular ortaya çıktı.

Ford, Kissinger’ı “süper dışişleri bakanı” olarak nitelendirdi ancak aynı zamanda onun huysuzluğuna ve kendine güvenine de dikkat çekti; eleştirmenler bunu daha çok paranoya ve bencillik olarak adlandırıyordu. Ford bile şunu söyledi: “Henry’nin aklında asla hata yapılmazdı.”

Vietnamlı lider ödülü reddederken Nobel Ödül Komitesi’nden iki kişi de Kissinger’a ödül verilmesini protesto etmek için istifa etti. New York Times ise ödüle Nobel Savaş Ödülü adını verdi.

Kissinger’a kariyeri boyunca insan hakları konusunda eleştiriler gelmeye devam etti.

Dünyanın Soğuk Savaş’ta olduğu bu dönemde Kissinger, Sovyetler Birliği ile rekabeti insan haklarının önüne koymakla ve Şili’deki Augusto Pinochet rejimi gibi, dünyadaki baskıcı rejimleri desteklemekle eleştirildi.

Kissinger 1977’de ABD hükümetindeki görevlerinden ayrılsa da, toplumsal ve siyasi konularda önde gelen yorumculardan olmayı sürdürdü. Trump döneminde Beyaz Saray danışmanlığı da dahil olmak üzere hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi başkanlara danışmanlık yaptı. Aynı zamanda uluslararası danışmanlık firmasının faaliyetlerini de yürüttü.

Kurduğu Kissinger Associates adlı danışmanlık şirketi, ABD yönetimleriyle yakın çalıştı. Kissinger ayrıca birçok şirketin yönetim kurulunda görev aldı ve 22 kitap yazdı.

Kissinger geçen Mayıs ayında 100 yaşına basmıştı.