Cumhurbaşkanı Erdoğan, dört yıl aradan sonra Suudi Arabistan’a gidiyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın 2018’de İstanbul’da öldürülmesinden bu yana ilk kez Suudi Arabistan’ı ziyaret edecek.

Erdoğan, son yıllarda ikili ilişkilerde yaşanan gerginliğin ardından, Suudi Arabistan’ın bölgedeki müttefikleriyle yaşanan gerilimi azaltmak için adımlar attığı bir dönemde, Şubat ayında Suudi Arabistan’ı ziyaret edeceğini açıkladı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul’daki bir toplantı çıkışında Suudi Arabistan’la ilgili bir soru üzerine herhangi bir isim vermeden “Şu anda Şubat’ta beni bekliyor. Söz verdi. Şubat’ta Suudi Arabistan’a ziyaretimi yapacağım” dedi.

Geçen yılbaşında Katar’a uygulanan ablukanın kaldırılmasıyla birlikte Ankara-Riyad ilişkilerinde yumuşama havası yaşanmıştı. Türkiye’nin “Suudi Arabistan’la ilişkilerimizin düzelmemesi için hiçbir sebep yok, onlar olumlu adım atarsa biz de olumlu adım atarız” mesajlarının ardından Erdoğan, Suudi Arabistan Kralı Selman ile 4 Mayıs’ta telefon görüşmesi yapmıştı. Görüşmenin ardından Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 11 Mayıs’ta Riyad’ı ziyaret etmişti. 16 Temmuz’da da “Orta ve Güney Asya” konulu konferans kapsamında bulunduğu Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan ile görüşmüştü. Erdoğan ile kendisinden bir gün sonra Katar’ın başkenti Doha’yı ziyaret eden Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman arasında burada olabileceği iddia edilen görüşme hayata geçmemişti. Reuters, bir Türk yetkiliye dayandırdığı haberinde iki ismin programlarının uyuşmadığını aktarmıştı. Cumhuriyet’in edindiği bilgiye göre dün itibarıyla Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun Suudi Arabistan’a planlanan bir ziyareti bulunmuyor.

Geçen Mayıs ayında da Dışişleri Bakanı Mevlut Çavuşoğlu Suudi Arabistan’a gitmişti.

Öte yandan Amerikan Wall Street Journal gazetesi, Suudi Veliaht Prens Selman’ın Erdoğan’dan Kaşıkçı cinayetini gündeme getirmeme sözü istediğini iddia eden bir haber yayımladı. Haberde, Cumhurbaşkanı’nın “Türkiye krizin içindeyken ekonomik cankurtaran aradığı” değerlendirilmesine yer verildi. Kaşıkçı cinayetiyle ilgili İstanbul 11’inci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen ve 26 firari Suudi Arabistan vatandaşı sanığın gıyabında yapılan yargılamanın yeni duruşması ise 24 Şubat’ta görülecek.

Suudi Arabistan’dan Türk ürünlerine ‘ekonomik boykot’

Suudi Arabistan, Kaşıkçı cinayetinden sonra resmen olmasa da Türk ürünlerine boykot uyguladı.

Suudi Arabistan vatandaşlarına Türkiye’ye gitmemeleri ve Türkiye’den gayrimenkul almamaları çağrıları yapıldı.

Türk ihracatçılar da Suudi Arabistan gümrüklerinde kendilerine zorluk çıkarıldığını ve gecikmeler yaşandığını söylediler.

Suudi Arabistan’la Türkiye arasında sorun alanları, Arap ülkelerinde başlayan ayaklanmalarda Türkiye’nin Müslüman Kardeşler ve bağlantılı gruplara verdiği destek ve Katar ile yakın ilişkileri olarak sıralanabilir. Suudi Arabistan, çatışmaların yaşandığı ülkelerde Müslüman Kardeşler karşıtı gruplara silah ve para desteği verirken Katar’a da Haziran 2017’de ambargo uygulanmaya başladı.

Bu iki sorun, bölgedeki birçok ülke üzerinde de gerilim alanına dönüştü.

Mısır’da Müslüman Kardeşler üyelerinin cezaevine atıldığı ve idam edildiği 2013’teki darbeyi yapan yeni Sisi yönetimini, Suudi Arabistan ve Körfez’deki en yakın ortağı Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) destekledi. Türkiye ise yeni yönetimi uzun yıllar “meşru görmediğini” açıkladı.

Libya’daki iç savaşta da Türkiye, Birleşmiş Milletler’in meşru kabul ettiği Trablus hükümetine askeri destek verirken, Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’la birlikte, Trablus’u kuşatan Halife Hafter’in ordularına destek verdi.

Katar da ambargoyu büyük oranda Türkiye’nin desteğiyle atlattı.

2021 yılı boyunca sorunlu alanlarda ilerlemeler gözlendi. Ocak 2021’de Katar ve ambargo uygulayan ülkeler arasında anlaşma sağlandı, ambargo sona erdi. Ambargonun kalkmasının şartlarından biri olan “Türkiye’nin Katar’daki askeri üssünün kaldırılması” şartı da böylece ortadan kalkmış oldu.

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Prens Faysal bin Ferhan el Suud, dün Atina temasları kapsamında Yunan mevkidaşı Nikos Dendias ile bir araya geldi. BBC’nin haberine göre görüşmede, iki ülke arasındaki ilişkilerin yanı sıra Doğu Akdeniz konusu ele alındı. Habere göre Dendias, görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, Yunanistan’ın savaş tehdidi altında olduğunu savundu. “Türkiye’nin bölgede bugüne dek görülmemiş saldırgan bir siyaset izlediğini, gerçekleri kasıtlı olarak saptırdığını” öne sürdü. Suudi Bakan ise gerek kendilerinin gerek Yunanistan’ın bölgede barış ve istikrarın korunması amacıyla uluslararası hukuka saygı gösterdiğini söyledi.