Araştırma: Depresyona yönelik bir ilaç, beyin tümörleriyle mücadelede etkili

Depresyon tedavisinde yaygın olarak kullanılan bir ilaç olan vortioksetin, beyindeki agresif gliomalarla mücadelede etkinlik göstererek kanser hastalarına yeni umutlar sunuyor.

Bilim insanları, düşük fiyata ve yaygın olarak bulunabilen bir antidepresan ilacın, agresif beyin tümörleriyle mücadelede “şaşırtıcı bir etkinlik” gösterdiğini ortaya çıkardı.

Vortioksetin ilacı genellikle yetişkinlerde şiddetli depresif dönemlerin tedavisi için reçete edilir.

Ayrıntılı olarak, kanser hücreleri üzerinde yapılan laboratuvar testleri, en yaygın ve hızlı büyüyen beyin tümörleri olarak kabul edilen glioblastomalarla mücadelede etkinliğini ortaya koydu. Gliomalar yetişkinler arasında en sık görülen kanserli beyin tümörü türüdür

Zürih Üniversitesi Hastanesi’ndeki bilim adamları, bu agresif hastalığın tedavisi için yeni umutlar uyandırdı; bir kişinin enfeksiyondan sonraki ortalama ömrü 12 ila 18 ayı geçmiyor.

Fareler üzerinde yapılan ek deneylerin, “vortioksetinin” özellikle ameliyat, kemoterapi ve radyasyon gibi geleneksel tedavilerle birlikte kullanıldığında iyi bir etkinlik gösterdiğini gösterdiğini eklediler.

Zürih Üniversite Hastanesi’nden (USZ) araştırmacılar, glioblastoma hastalarından alınan kanser dokusu üzerinde 132 ilacı test etti. Araştırma kapsamında antidepresanlar, Parkinson ilaçları ve antipsikotikler gibi kan-beyin bariyerini aşabilen ilaçlar incelendi.

Zürih Üniversitesi Hastanesi Profesörü ve Nöroloji Anabilim Dalı Direktörü Michael Weller, şunları söyledi: “Vortioksetinin avantajı, çok güvenli ve uygun maliyetli olmasıdır. İlaç daha önce onay aldığından karmaşık prosedürler gerektirmeyecektir. Bu da yakında standart tedaviye eklenmesinin önünü açıyor.” Bu ölümcül bir beyin tümörü türüdür.

Glioma hastalarının yalnızca yüzde 25’i bir yıldan fazla yaşıyor ve bu oran beş yıl sonra yüzde beşe düşüyor. Beyin tümörlerine karşı etkili ilaçlar nadirdir ve birçok kanser ilacı, toksinlerin beyne girmesini önleyen kan-beyin bariyerini geçmekte zorluk çeker.

Nature Medicine dergisinde yayımlanan çalışmada, antidepresan vortioksetin en iyi sonuçları verdi ve “son derece tutarlı” bulundu. Vortioksetin, kanser hücreleri üzerinde yapılan testlerde hastaların yüzde 66,7’sinde tümörle mücadelede etkili oldu. Çalışmanın baş araştırmacılarından Dr. Michael Weller, vortioksetinin avantajının güvenli ve uygun maliyetli olması olduğunu vurguladı.

Araştırmacılar şimdi klinik denemelere hazırlanıyor. Bu denemelerde, hastalar standart tedavi yöntemlerinin yanı sıra vortioksetin alacak veya daha kişiselleştirilmiş bir tedavi rejimi uygulanacak. Vortioksetin, Avrupa Birliği’nde (AB) Brintellix markası altında majör depresyon tedavisi için onaylıdır.

Weller, klinik denemelerin başarılı olması durumunda ilacın hızlı bir onay sürecinden geçerek glioblastoma tedavisinin standart bir parçası olabileceğini belirtti. Daha önce Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yapılan araştırmalar da Prozac (fluoksetin) gibi antidepresanların glioblastoma ile savaşabileceğini göstermişti. USZ araştırmasında fluoksetin, paroksetin ve brekspiprazol de incelendi ancak en umut verici sonuçları vortioksetin verdi.

Bununla birlikte, antidepresanların beyin kanseri tedavisinde uzun vadeli etkileri hâlâ net değil. Örneğin, 2024 başında yayımlanan bir İsveç analizine göre, fluoksetin ve vortioksetin gibi antidepresanlar kullanan glioblastoma hastalarının sağkalım oranlarının daha düşük olduğu gözlemlendi.