ABD: “İran’ın davranışında bir değişiklik beklemiyoruz, İran da ABD’nin davranışında değişiklik beklemesin”
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin helikopter kazasında ölümünün ardından başsağlığı diledi. Reisi’yi “eli kanlı bir kişi” olarak tanımlayan Kirby, “İran’ı bölgede istikrarsızlığa yol açan davranışından dolayı sorumlu tutmaya devam edeceğiz” dedi.
John Kirby öğleden sonra basın mensuplarının İran’da Reisi sonrası döneme ilişkin beklentiler konusunda basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
ABD hükümetinin, helikopter kazasında hayatını kaybeden İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi için başsağlığı dileklerini ifade eden Kirby, Reisi’nin İran’ın bölgede “terör şebekelerine verdiği destekten sorumlu olduğunu” söyledi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı, İran Cumhurbaşkanı Reisi için, “eli kanlı bir kişi olduğu konusunda soru işareti yok” dedi; İran’ı bölgede istikrarsızlığa yol açan davranışından dolayı sorumlu tutmaya devam edeceklerini belirtti.
“Kararları dini lider veriyor”
John Kirby’ye Reisi’nin ölümünün ardından İran’da ABD’nin bakış açısından iç ve dış politikada ne gibi değişiklikler beklenebileceği sorusu yöneltildi.
İran’da siyasi konularda son sözü dini lider Ayetullah Ali Hamaney’in söylemesine atıfta bulunan John Kirby, “Kararları dini lider veriyor. Son sözde seçimlerde yalnızca kendi koşullarını karşılayan adayları çıkarmıştı. O nedenle İran’ın davranışında bir değişiklik beklemiyoruz. Bu yüzden İran da onları sorumlu tutmamız bakımından Amerika’nın davranışında bir değişiklik beklememeli.” ifadelerini kullandı.
“Yaptırımların sorumlu olduğu suçlaması asılsız”
İran’ın nükleer programı ve bölgedeki silahlı gruplara verdiği destek sebebiyle ABD dahil Batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımların etkisiyle, uçak ve helikopter yedek parçalarını tedarik etmekte sorun yaşadığı hususu bazı uzmanlar tarafından dile getirilmişti.
Associated Press haber ajansına konuşan İran’ın eski dışişleri bakanı Cevad Zarif yaptırımlara atıfta bulunarak helikopter kazasından ABD’yi sorumlu tutmuştu.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby, helikopter kazasından yaptırımların sorumlu olduğu iddiasının asılsız olduğunu söyleyerek; “İran’ın kendisinin yol açtığı sorunlardan ABD’yi sorumlu tutmanın bir yolunu bulması şaşırtıcı değil” dedi.
Uluslararası Kriz Grubu’ndan İran proje direktörü Ali Vaez, yaptırımların İran’ı filosunu yenileme ve onarma kabiliyetinden yoksun bıraksa da helikopter kazasında insan hatası ve hava koşullarının rolünün görmezden gelinemeyeceği görüşünü dile getirdi.
“ABD’nin kazada hiçbir rolü yok”
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, kazada ABD’nin herhangi bir rolü olduğunu reddetti ve bunun bir kazadan başka bir şey olduğunu düşünmek için hiçbir neden bulunmadığını söyledi.
Pentagon’da gazetecilere açıklama yapan Bakan Austin, “Amerika’nın bu kazada hiçbir rolü yok. Bu açık ve net bir gerçek. Birçok şey olabilir. Mekanik arıza, pilot hatası, ne derseniz deyin” diye konuştu.
ABD güçlerinin kazadan sonra pozisyonlarını değiştirmediğini belirten Austin, “Daha geniş bir bölgesel güvenlik etkisi görmüyorum” dedi.
ABD Dışişleri: “İran yardım talep etti”
ABD Dışişleri Bakanlığı da, İran Cumhurbaşkanı Reisi ve beraberindekilerin helikopter kazasında ölümü ile ilgili taziye mesajı yayınladı.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Matthew Miller yaptığı yazılı açıklamada, “İran yeni cumhurbaşkanını seçerken, İran halkına ve onların insan hakları ve temel özgürlükler için verdikleri mücadeleye olan desteğimizi bir kez daha teyit ediyoruz” dedi.
Yaklaşık yarım saat sonra günlük basın toplantısında gazetecilerin sorularını yanıtlayan Miller, Reisi’nin helikopterinin Azerbaycan sınırı yakınlarında dağlık alana düşmesinin ardından İran’ın Washington’dan yardım istediğini; ancak ABD’nin lojistik nedenlerle yardım sağlayamadığını söyledi.
Miller, “İran hükümeti bizden yardım istedi. Biz de yardım etmeye hazır olduğumuzu söyledik. Bu durumdaki her hükümete yardım sunarız. Nihayetinde, büyük ölçüde lojistik nedenlerden dolayı, bu yardımı sağlayamadık” dedi. Dışişleri Sözcüsü, yardım talebinin hangi kanallar üzerinden iletildiğine ilişkin bir ayrıntı vermedi.
ABD ve İran’ın 1979’dan bu yana diplomatik ilişkisi bulunmuyor. İki ülke arasındaki tüm temaslar, Tahran’daki İsviçre Büyükelçiliği üzerinden yürütülüyor.
Taziye tartışması
Hem Beyaz Saray Ulusal Güvenlik İletişim Danışmanı John Kirby hem de Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Miller’a, ABD’nin İran Cumhurbaşkanı Reisi için neden taziyede bulunduğu sorusu yöneltildi.
Her iki yetkili, ABD hükümetinin can kaybının yaşandığı durumlarda resmi taziyede bulunmasının olağan ve rutin olduğunu belirtti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Miller, bu durumun ABD’nin bakışını, rejime ilişkin görüşlerini veya bu rejimle ilgili politikayı hiçbir şekilde değiştirmeyeceğini vurguladı.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi “yaklaşık 40 yıldır İran halkına yönelik baskılara acımasızca iştirak etmiş olmasına rağmen” ABD’nin bu koşullar altında kimsenin öldüğünü görmek istemediğini söyleyen Miller, “En kötü insan hakları ihlallerinden bazıları onun cumhurbaşkanlığı döneminde meydana geldi” dedi.
