Kürt soprano Türkiye’de dil ayrımcılığı karşısında kalbi kırık ama kararlı

Türkiye’de Kürt kimliğinin bastırılması bir kurban daha aldı. Dünyaca ünlü Kürt soprano Pervin Chakar, memleketi Mardin’deki bir üniversitenin repertuarında Kürtçe bir parçaya yer verdiği için bir konseri iptal etmeye karar vermesinin ardından kalbinin kırıldığını söylüyor. Artuklu’nun 2011 yılında Kürtçe eğitime başlayan ilk Türk üniversitesi olmasına rağmen, mevcut yöneticileri, Chakar’ın anadilinde eğitim vermesine izin vermenin çok ileri bir adım olacağını düşündüler.

Milano’daki Teatro Alla Scala ve Viyana’daki Theatre an Der Wien’de ve diğer birçok önde gelen mekanda sahne alan 37 yaşındaki oyuncu, duygularını dökmek için Twitter’a gitti. 30 Temmuz tarihli bir paylaşımında, “Şehrimde sahne alamamanın üzüntüsünü yaşıyorum. Bir sanatçıya, hangi dillerin repertuarının bir parçası olduğu konusunda soru sorulmaz. Bu bir insanlık suçudur” dedi.

Chakar, hikayesini kamuoyuna açıkladıktan sonra verdiği ilk röportajda, üniversitenin kararına “şaşırmadığını”, aksine “üzdüğünü” söyledi. 28 Mayıs’ta sahne alması planlanan salon başlangıçta müsaitti. Ancak üniversite onun repertuarını inceledikten sonra, salonun artık ücretsiz olmadığını iddia ederek melodisini değiştirdi.

Bir diğer dünyaca ünlü Kürt şarkıcı Aynur Doğan, Türkiye’nin batısındaki Derince ilçesinde iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi’ne (AKP) bağlı bir belediyenin 20 Mayıs’ta gerçekleşmesi planlanan konserini iptal etmesiyle benzer bir durumla karşı karşıya kaldı.  

Kürt halk sanatçısı Mem Ararat, 29 Mayıs’ta valiliğin konserini “kamu güvenliğini” tehdit ettiği gerekçesiyle iptal etmesinin ardından Bursa’da sahneye çıkamadı. Ararat’ın menajeri Zik Müzik, yaptığı açıklamada, “Son günlerde konserlerin iptal edilmesinden dolayı derin bir üzüntü ve endişe duyuyoruz. Şarkılarımızı her dilde söylemeye, sevgimizi sanatla ve müzikle büyütmeye, birbirimize sevgiyle sarılmaya devam edeceğiz.”

Chakar, konserin “devlet politikası” nedeniyle engellenip engellenmediğini bilmediğini söyledi. Ne olursa olsun Chakar, “Kürtlerin temel haklarının ve kendilerini kendi dillerinde ifade etme özgürlüklerinin siyasi kaygılar temelinde verilmesi gerektiğini” “yanlış” bulduğunu söyledi.

On yıllar boyunca, çoğu zaman vahşice, en ufak bir Kürtlük gösterisi bile devlet politikasıydı. Kürt akademisyen ve Marie Sklodowska-Curie Küresel Üyesi Mehmet Kurt, “ Kürt kültürünün ve yaşamının her yönü gibi Kürt müziği ve kültürel üretimi de kriminalize edildi ve damgalandı, böylece kurumsal ırkçılık ve [onlara karşı] ayrımcılığın sürdürülmesi sağlandı” dedi. Londra Ekonomi Okulu.

Önde gelen bir Kürt aydını ve Türkiye’nin ilk Kürt Kültür Derneği’nin kurucusu olan Musa Anter, Kürt dili ve kültürü üzerindeki yasakları kaldırma mücadelesinin bir simgesi olarak görülüyordu. Hapisteki ilk büyüsü, gençliğinde “Kürtçe ıslık çalmak” içindi. Anter, 1992 yılında, Kürt muhaliflerin Türk güvenlik güçleri tarafından gerçekleştirildiğine inanılan ve henüz aydınlatılmamış bir dizi “gizemli cinayetin” kurbanı olarak öldürüldü.

Ocak 1991’de hükümetin Kürtçe konuşma ve icra etme yasaklarını kaldırmasıyla baskı hafiflemeye başladı .

Mevcut hükümet 2002’de iktidara geldiğinde her zamankinden daha ileri gitti. Türkiye’yi demokratikleştirmeyi ve Avrupa Birliği’ne tam üyeliğe taşımayı amaçlayan bir dizi reforma girişti. Bunlar arasında devlet tarafından işletilen Kürtçe yayın yapan bir televizyon kanalının kurulması, Kürt dilinde eğitime izin verilmesi ve ilk kez PKK ile doğrudan barış görüşmelerinin yapılması da yer aldı. Ancak, 2015’ten başlayarak AKP, müzakereleri yarıda bırakarak büyük bir U dönüşü yaptı. İsyancılarla iki yıl süren ateşkes çöktü.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Erdoğan o zamandan beri, aşırı sağcı milliyetçi müttefikleriyle birlikte, PKK’ya ve Kürt siyasi hareketine karşı son yıllarda Türkiye’nin ötesinde Batı Avrupa, Suriye ve Irak’a uzanan en şiddetli kampanyayı yönetiyor. Kürt kimliğinin sembolleri bir kez daha kriminalize ediliyor. Kürtlerin yoğun olduğu güneydoğu bölgesinde sokak isimleri Türkçeleştiriliyor; Kürt figürlerinin heykelleri yıkılıyor.

Kürt düğün şarkıcıları , “terör şarkıları” seslendirdikleri için yeniden sorgulanmak üzere götürülüyor.

Kürtler konusunda Türkiye’nin önde gelen uzmanlarından biri olan Sosyolog tarafından kurulan İsmail Beşikçi Vakfı, Kürt müzisyenlere yönelik hak ihlallerine ilişkin 2021 tarihli bir raporda, birden fazla Kürt sanatçıyla röportaj yaptı. Kimliklerinin açıklanmaması koşuluyla karşılaştıkları zorlukları anlattılar.

Biri, “Festival için başvuruyorsunuz. Senden repertuar istiyorlar. Sen gönderdin. Kürt repertuarını kesinlikle kabul etmiyorlar. ‘Türkçe de söyle’ diyorlar. Hele Ege ve Karadeniz bölgelerinde bir festival ise Kürtçe şarkısını kesinlikle kabul etmiyorlar. Kürtçe Türkiye’nin dili olarak görülmemektedir. Bu da mekan sayısını sınırlıyor.”

Bir diğeri, “Kürt kelimesinin kendisi ülkeye ve devlete karşı bir suç olarak algılanıyor. Alkolün servis edildiği laik yerlerde bile durum böyledir. Seni Türkçe şarkı söylemeye zorluyorlar. Şarkı söylemezseniz veya bilmiyorsanız, bu bir kriz nedenidir. … Böyle bir yerde Kürtçe şarkı söylüyorduk ve seyircilerin bir kısmı ayağa kalkıp ‘Senin için ölürüm Türkiyem’ şarkısını sordular.”

AKP’nin yönetim kurulunda yer alan eski bir AKP milletvekili Abdurrahman Kurt, Kürtçe konserlerin engellenmesinin hükümet politikası olmadığında ısrar ediyor ve şahsen bu hamlelere karşı çıkıyor. Chakar, Kurt’un Artuklu Üniversitesi’nin kararını tersine çevirmeye çalıştığını ancak başarısız olduğunu kabul etti. “Üniversitenin ve rektörünün akıl dışı eylemlerine karşı çıktı” dedi. “Ama sorun çözülmedi”

Kurt, “Bu konunun merkezindeyim ve bunun devlet politikasıyla hiçbir ilgisi yok” dedi.

Bunun yerine, üniversitenin rektörü ve etnik bir Kürt olan İbrahim Özcoşar’ın “bazı insanlar onu Kürtler lehine ayrımcılık yapmakla suçladığı” için “koltuğunu kaybetmekten korkması” ile ilgili olduğunu söyledi. rektör sonuç olarak “korkak davrandı”.

Kurt, Özcoşar’ı hedef alan kişilerin kim olduğunu belirtmedi. Ancak Erdoğan’ın yorumları, 2017’de uygulamaya konulan ve tüm gücü elinde toplayan Erdoğan’ın başkanlık sisteminin, paradoksal bir şekilde yerel düzeyde görev yapan yetkililere kendi inisiyatiflerini kullanma yetkisi verdiğini ve milletvekillerini halkın savunucusu olarak devre dışı bıraktığını yansıtıyor. emir komuta zincirinden. Bu belirsiz ortamda ve hatta Kürtçeyi suç olmaktan çıkaran yasalar yürürlükteyken bile, Kürtçenin kullanımına yönelik baskılar yeniden başladı. Yükselen mülteci karşıtı duyguların ortasında ülkeyi saran milliyetçi histeri dalgası işleri daha da kötüleştiriyor. Nisan ayında, doğudaki Van ilinde Kürtçe şarkı söyleyen bir adam sokakta durduruldu, kelepçelendi ve polis tarafından dövüldü.

Bütün bunlar Chakar’ı kendi ülkesinde bir sürgün gibi hissetmesine neden oldu. Hükümet hakkında “Burası benim ülkem, benim toprağım ve bunu yüzsüzce yasaklıyorsunuz” dedi. “O dili (Kürtçeyi) sadece sana övgü yağdırdığı zaman seviyorsun.”

Chakar, 25 Ağustos’ta Erbil’de gerçekleşecek ve Irak Kürdistan Bölgesi’nde herhangi bir dilde ilk opera resitali olacak bir sonraki performansına hazırlandığını söyleyerek meydan okumaya devam ediyor. Chakar, “10. yüzyıldan itibaren yüksek edebiyatın yazıldığı” bir dil olan Kürtçenin operaya çok uygun olduğunu belirtti. “Ve bir an için öyle olmadığını varsayalım. Kürt dilini taşlayarak mı öldürelim?”(Al-Monitor)