Banka transferlerini ‘diğer’ seçeneği ile yapanlar dikkat: ‘Herkese tek tek vergi cezası geliyor’

Bankadan para  transferi yapanlar, diğer seçeneğiyle ödeme yapanlar vergi şoku yaşayabilir. Yapay zeka yöntemi para transferlerini mercek altına aldı.

Gelir İdaresi Başkanlığı, vergi kaçakçılığı ile mücadele kapsamında banka transferlerini yapay zeka destekli sistemlerle izlemeye başladı. Özellikle ‘diğer’ açıklamasıyla yapılan para transferleri, kira geliri olarak yorumlanabiliyor ve bu durum mülk sahipleri için vergi cezasına yol açabiliyor.

Milliyet’te yer alan habere göre Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi takibinde kullandığı yapay zeka sistemi ‘diğer’ açıklamasıyla gönderilen parayı ‘kira geliri’ olarak algılayıp kişiyi riskli gruba sokabilir. Çok sayıda kişiye bu şekilde e-tebligatlar gönderildiği ortaya çıktı.

Uzmanlar, banka hesaplarına ‘diğer’ veya ‘kira geliri’ açıklamasıyla gelen ödemelerin aylar ya da yıllar sonra vergi cezasına neden olabileceği konusunda uyarıyor.

Aslında gayrimenkul kiralarından gelir elde eden önemli bir sayı var. Buna gayrimenkul sermaye iradı diyoruz ve mükellef sayısı her geçen gün artıyor. Şu an için gayrimenkul kira gelirlerinden beyan veren mükellef sayısının 2 milyon 700 bin seviyesini geçtiğini görüyoruz. Bu istenen rakam değil. Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kiracının olduğu değerlendiriliyor. Kira gelir beyanında bulunmayan çok sayıda kişi var.

Devletin de bu tür tespitlere geniş anlamda imkanı var. Birincisi tabi kişilerin tapulu olan yerde oturup oturmadıkları, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verileri üzerinden takip edilebiliyor. Aynı zamanda oradaki elektrik, su abonelikleri, telefon bağlantıları gibi çok sayıda veri setine bakılabiliyor. Kira ile alakalı bu tür takipler devlet açısından söz konusu olabiliyor.

Kiraların doğru beyan edilmesine ilişkin çok sayıda ek düzenleme de yakın zamanda getirildi. Örneğin 2024 yılı Ekim ayında Gelir Vergisi Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerle ilgili kapsam genişletildi. Bu noktada artık kira tutarı ne olursa olsun yapılacak tahsilatlar bankadan yapılmalı. Posta idaresinden yapılmalı ve bu şekilde kira tahsilat ve ödemelerinin belgelendirilmesi zorunluluğu getirilmişti.

Belgelendirmeyle ilgili zorunluluklara uymayanlara ek cezalar söz konusu oldu. Ceza oranları belirlendi ve işleme konu tutarın yüzde 5’i kadar özel usulsüzlük cezası kesiliyor. Eğer kiracı bunu kendi bildirirse onlara ceza uygunlanmıyor.

Örneğin elden ödenen 20 bin TL kira bedeli olsun, 5 bin TL asgari ceza tutarı çıkıyor. Bu kiracı ve kiraya verene ayrı ayrı uygulanıyor. Kiranın bir kısmını bankadan bir kısmını elden ödenmişse elden ödenen kısmın yüzde 10’u kadar ceza kesiliyor ancak alt sınır 5 bin TL olarak uygulanıyor.

Kiracılar da ödemeleri bankadan yapıyorsa ekstra bir yükümlülüğü yok. İlla ‘kira ödemesi’ seçeneğini işaretlemeleri yönünde bir yükümlülük söz konusu değil.

Kira geliri olmayan ya da özel bir nedenle artık kira geliri alamayanlar açısından hazır beyan sisteminde ( https://intvrg.gib.gov.tr/hazirbeyan/ ) bir dilekçe menüsü var. Eğer gerçekten kira getirisi elde etmiyorsa kişi ‘istisna dilekçesi vermek istiyorum’ menüsü aracılığı ile hazır beyan sistemi üzerinden dilekçe verebilir. İstisna altında kira getirisi elde edenler, ‘kira geliri elde edemedim’ diyenler, gayrimenkulünü sattıysa, satan kişiler, ‘gayrimenkulde kendim oturuyorum’ diyenler, ‘benim kardeşlerim, üst soyum, alt soyum’ oturuyor diyerek dilekçe verebilirler. Eğer elde ettikleri bir kira geliri yoksa bu dilekçelerle düzeltmeler yapabilirler.