10. Yargı Paketi: Tahliyeler ne zaman başlayacak, kimler serbest kalabilir?

1 gün önce

23 4 dakika okuma süresi

Kamuoyunda “10. Yargı Paketi” olarak bilinen Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Meclis Genel Kurulu’nda kabul edildi.

Kanun 4 Haziran tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısıyla yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Genel Kurul gündemine 30 madde olarak gelen tekliften partilerin uzlaşması sonucu 12, 14, 15, 16, 17, 23, 24 ve 25’inci maddeler kanun teklifinden çıkarılmıştı.

Peki yeni düzenleme neler öngörüyor? Tahliyeler ne zaman başlayacak? Kimler serbest kalabilir?

BBC Türkçe’ye konuşan Ankara Barosu Başkan Yardımcısı Kemal Cahit Binici Kurban Bayramı tatili sebebiyle tahliyelerin gelecek hafta başlayabileceğini söyledi.

Ceza ve infaz hukuku alanında uzman olan Binici, ilk aşamada tahliye olacakların sayısının 10 bin civarında olmasını beklediklerini belirtti.

AKP Grup Başkanvekili Abdullah Güler 29 Mayıs’ta yaptığı açıklamada düzenlemeden 20 bin kadar hükümlünün faydalanabileceğini söylemişti.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Adem Sözüer’e göre ise tahliyeler bayramdan önce olabilir.

Ancak Sözüer, Türkiye’de 400 bine yakın tutuklu olduğunu vurgulayarak tahliyelerin “propaganda amacı” taşıdığını savundu.

Sözüer, “Bu paket yargı ve infaz alanlarındaki sorunlara hiçbir çözüm getirmiyor, anayasaya aykırı düzenlemeler içeriyor” yorumunu yaptı.

Abdullah Güler düzenleme ile ilgili “Suç işlenmesinin önlenmesi, caydırıcılığın sağlanması, şiddet suçları ve trafik düzenini bozan eylemlerle daha etkin mücadele edilmesi ile toplumsal huzurun güçlendirilmesini amaç ediniyoruz” demişti.

Yeni yasaya göre kimler tahliye olabilir?

Hasta mahkumlar

Yeni düzenlemeye göre ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum olanlar hariç, ağır hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği tespit edilen mahkumlar cezalarını konutta geçirebilecek.

İnsan Hakları Derneği’nin 28 Nisan tarihli son raporuna göre Türkiye’de hapishanelerde 1412 hasta tutuklu bulunuyor. Bu hastalardan 335’inin durumu ağır olarak tarif edilebilir.

Rapor, bu tutukluların 230’unun tek başına yaşamını devam ettiremediğini, 105’inin de desteğe ihtiyacı bulunduğunu söylüyor.

Adalet Bakanlığı’na göre Türkiye’de hastalığı nedeniyle cezası ertelenme sürecinde olan hasta veya tutuklu sayısı 350. Bakanlık verilerine göre bakıma muhtaç toplam 380 hükümlü ya da tutuklu bulunuyor.

Denetimli serbestlik ve şartlı salıverme

Yeni düzenleme ile birlikte daha önce işlediği bir suçtan dolayı aldığı ceza kesinleştikten sonra tekrar suç işleyen kişilere uygulanan “ikinci kez tekerrür hükümlerinde” de değişikliğe gidiliyor.

İkinci kez tekerrür hükümlerine göre örneğin beş yıl ceza almış bir kişi eğer ikinci kez hüküm giyerse beş yılın tamamını hiçbir şekilde koşullu salıverme ya da denetimli serbestlikten faydalanmadan kapalı cezaevinde geçiriyordu.

Buna ilişkin yapılan iyileştirme ile birlikte bu hükümlüler cezalarının dörtte üçünü cezaevinde geçirmeleri halinde denetimli serbestlikten faydalanabilecek.

Avukat Binici bu iyileştirme ile birlikte ilk aşamada beş binden fazla kişi için tahliye yolunun açılmış olduğunu söyledi.

Cezasının dörtte üçünü henüz tamamlamamış hükümlüler olduğunu belirten Binici, bu kişilerin tahliye olabilmesi için cezalarının kalan kısımlarını tamamlamalarının bekleneceğini vurguladı.

Prof. Sözüer ise bakanlığın paylaştığı bilgilerde şeffaflık olmadığı için kaç mükerrir olduğunu bilemediklerini söyledi.

Yargı Paketiyle birlikte ayrıca müebbet cezasının 39 yılını infaz kurumunda geçiren hükümlüler için de iyi hal raporu ile birlikte koşullu salıverme yolu açıldı. Müebbet hapis cezaları için bu 33 yıla düşürüldü.

Ayrıca yine açık ceza infaz kurumlarında bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlüler de denetimli serbestlikten yararlanabilecek.

Ancak bu kişilerin cezalarının en az onda birini cezaevinde geçirmiş olması bekleniyor, bu süre de beş günden az olamayacak.

Özel infaz rejimleri

Bu değişikliklerin yanı sıra özel infaz usulleri de genişletilerek konutta infaz, haftasonu infaz, gece infaz düzenlemeleri getirildi.

Buna göre kasten işlenen suçlar için üç yıl, taksirle öldürme hariç taksirle işlenen diğer suçlar için beş yıl veya daha az süreli hapis cezaları alanlar gece ve haftasonu infazdan yararlanabilecek.

Haftasonu infazına göre hükümlüler her hafta cuma günleri saat 19:00’da cezaevine girecek, pazar günleri aynı saatte çıkacak.

Gece infazına göre hafta sonları hariç her gün saat 19:00’da cezaevine girilecek ve ertesi gün saat 07:00’de çıkılacak.

Cezaevinin uygun görmesi halinde bu infaz usulü hafta içi günlerde de uygulanabilecek.

Çocuklu kadınlar için ev hapsi

Ayrıca, altı aylık çocuğu olan ve beş yıldan daha az hapis cezası olan kadınlar için ev hapsi yolu açıldı.

Kadın, çocuk ve 65 yaş üstü kişiler de cezalarının üç yılını evde geçirebilecek. Bu süre daha önce bir yıl idi.

70 yaş için bu süre dört yıla, 75 yaş üstü için beş yıla, 80 yaş üstü için ise altı yıla çıkarıldı. Bu kişiler, cezalarını evlerinde tamamlayabilecek.

Süreç nasıl işleyecek?

Yasanın resmi gazetede yayınlandı ve yürürlüğe girdi.

Şimdi “ikinci kez tekerrür” durumda olan hükümlüler için infaz hakimleri karar almaya başlayacak.

Avukat Binici’ye göre Kurban Bayramı tatili sebebiyle büyük ihtimalle önümüzdeki hafta infaz savcılıkları hükümlülerle ilgili dosyaları infaz hakimliklerine göndermeye başlayacak.

Ardından Cezaevi Gözlem ve İdare Kurullarından hükümlülerin iyi halli olup olmadıkları ile ilgili raporlar istenecek. O raporlarla birlikte İnfaz Savcılığı, İnfaz Hakimliklerine talepte bulunacak.

İnfaz Hakimliği şartlar uyuyorsa bu kişiler hakkında tahliye kararı verecek.

Aynı şekilde yaşlı hükümlüler, hamile ve çocuğu olan kadınlar ve hasta tutuklularla ilgili de aynı süreç işleyecek.

Binici, bu sürecin tamamlanmasıyla önümüzdeki hafta tahliyelerin başlamasını beklediklerini söyledi.

Beklentileri karşıladı mı?

Ankara Barosu Başkan Yardımcısı Binici, beklentiler ve söylentiler doğrultusunda bir yasa çıkmadığı değerlendirmesinde bulundu.

“Covid izni” olarak da bilinen yasal düzenleme ile 31 Temmuz 2023 tarihinden önce işlenen bazı suçlarda denetimli serbestlik tanımlanmıştı.

Yargı paketi ile birlikte bu düzenlemenin genişletilmesi bekleniyordu. Ancak bu yasal değişiklik paketten çıkarıldı.

Sözüer ayrıca cezasızlık algısı ile cezaların arttırıldığını ancak cezaevleri dolu diyerek aflar çıkarıldığı yorumunu yaptı.

Sözüer, “Eşitlik ve infaz ilkelerine aykırı aflardaki ağır hataları gidermek için kanun yapacağız diye yola çıkılıyor, beklenti yaratılıyor ancak bu beklentilerin karşılanmasının siyasi olarak mümkün olmadığı görülünce vazgeçiliyor” dedi.

Sözüer, “gerçek anlamda hukuk ve adalet amaçlı yargı ve infaz paketlerinin yapılabilmesi için, önce AYM ve AİHM kararlarının gereklerinin yerine getirilmesi ve Türkiye’nin bir an önce hukuka dönmesi gerekir” dedi.

DEM Parti de “Covid izni” kapsamının genişletilmesinden vazgeçilmesi, konutta infaz kapsamına müebbet ve örgütlü suçlardan hüküm giyenlerin alınmaması dahil, bir çok alanda paketin beklentileri karşılamadığını vurgulamıştı.

Parti yetkilileri bu görüşlerini AKP’ye de iletmişti.