10 soruda yeni süreç: PKK silah bırakmaya nasıl başlayacak, sonraki adımlar neler olacak?

PKK’nın silah bırakma kararını fiilen hayata geçirmesi için geri sayım başladı. Son anda bir karar değişikliği olmazsa örgüt, 11 Temmuz Cuma günü törenle silah bırakma sürecini başlatacak.

Tören öncesi PKK lideri Abdullah Öcalan’ın mesajı kamuoyuna açıklanacak.

Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nde (DEM Parti) beklenti, Öcalan’ın ilk kez “videolu mesajla” örgüte seslenmesi yönünde.

Sürece yönelik provokasyon ve sabotaj olasılığına karşı, töreni öncesinde ve sırasında sıkı güvenlik önlemleri alınacak.

Silah bırakma sürecinin başlaması nedeniyle Irak’ta temaslarda bulunan Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı İbrahim Kalın bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanı Numan Kurtulmuş’u ziyaret ederek, Meclis’te yürütülecek çalışmalarla ilgili görüş alışverişinde bulunacak.

BBC Türkçe, silah bırakma töreni ve sonrasındaki atılacak adımlarla ilgili Ankara’da konuşulan yol haritasını derledi.

PKK silahları nerede, nasıl bırakacak?

Güvenlik gerekçesiyle PKK’nın silah bırakacağı ilk yere ilişkin Ankara’dan net bir açıklama yok.

Ancak bazı kaynaklar silahların, Kuzey Irak’ta Süleymaniye kenti yakınlarında bir alanda bırakılacağını iddia ediyor.

Cuma günü bir grup PKK üyesi sembolik olarak silah bırakacak.

Silah bırakma sürecinin birkaç ayda tamamlanması hedefleniyor.

Ankara, Erbil ve Bağdat yönetimlerinin koordinasyonunda silah bırakma noktaları oluşturulması ve örgütün silahlarını bu alanlara bırakması öngörülüyor.

Silah bırakma görüntüleri nasıl yayımlanacak?

PKK’nın ilk silah bırakma törenine ilişkin görüntülerin televizyonlardan canlı yayımlanması planlanıyordu.

Bu nedenle DEM Parti, bazı yazar ve gazetecileri törene davet etti.

Ancak “güvenlik” gerekçesiyle, canlı yayın kararından vazgeçildiği duyuruldu.

DEM Parti kaynaklarının verdiği bilgiye göre silah bırakma töreni farklı bir alanda yapılacak, alana kamera veya fotoğraf makinesi alınmayacak.

Ancak görüntüler hızla bölgeye giden gazetecilere ulaştırılacak ve görüntülerin kamuoyuna servis edilmesi sağlanacak.

Parti kaynakları bunun gerekçesini, “güvenlik, olası provokasyonların önüne geçmek” olarak açıkladı.

Bu kararın, Türk Silahlı Kuvvetleri’nin Kuzey Irak’ta Kilit-Pençe Operasyonu’nu düzenlediği bölgede 12 askerin mağarada arama-tarama faaliyeti sırasında metan gazından zehirlenerek hayatını yitirmeleri sonrası alındığına dikkat çekildi.

Öcalan’dan nasıl bir mesaj bekleniyor?

Silah bırakma töreni öncesi Öcalan, PKK’ya ve kamuoyuna yönelik bir mesaj gönderecek.

DEM Parti’nin beklentisi, Öcalan’ın ilk kez görüntülü veya sesli mesaj göndermesi yönünde.

Görüntülü veya sesli mesajın, örgüt ve Kürt kamuoyunda sürecin benimsenmesi açısından olumlu etki yaratacağını belirten parti kaynakları, böyle bir durumda törene PKK’nın üst düzey yönetiminden katılım olabileceğini söylüyor.

12 Mayıs’taki fesih kongresinde de “video mesaj” gönderilmesinin planlandığı ancak son anda vazgeçildiğini belirten kaynaklar, “Bu nedenle mesajın nasıl geleceğini öngöremiyoruz. Ama bizim beklentimiz, video mesaj olması önünde” diyor.

DEM Parti’den törene kimler katılacak, iktidar ve muhalefetten katılım olacak mı?

Türkiye’den katılımlarla ilgili DEM Parti “kolaylaştırıcı” rol üstlendi.

Törene partinin eş başkanları, bazı milletvekili ve Merkez Yürütme Kurulu (MYK) üyeleri ile Demokratik Bölgeler Partisi, Halkların Demokratik Kongresi ve diğer bazı sol-sosyalist partilerin yöneticilerinin de yer aldığı 15-20 kişilik bir grubun katılımı planlanıyor.

DEM Parti, Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) dahil, parlamentodaki grubu bulunan tüm siyasi partileri silah bırakma törenine davet etti.

Edinilen bilgiye göre AKP ve MHP’nin yanı sıra muhalefet partileri de törene katılmayacaklarını bildirdi.

Muhalefet partilerinin, hem devlet daveti olmaması hem de iktidar kanadından katılım olmaması nedeniyle, törene katılmama kararı aldığı öğrenildi.

CHP’nin ‘tören’ anketinden ne çıktı?

DEM Parti’nin, silah bırakma törenine daveti, Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 7 Temmuz’da Genel Başkan Özgür Özel’in başkanlığında yapılan basına kapalı grup toplantısında değerlendirildi.

Toplantıda, milletvekilleriyle törene katılıp katılmama konusunda bir mini anket yapıldı.

Toplantıda milletvekillerine, “Davet devlet kanadından gelir ve bütün siyasi partilerden temsilciler katılırsa gidelim”, “DEM Parti davet ettiyse gidelim”, “AKP ve MHP de olursa, biz de gidelim” ve “Hiçbir koşulda katılmayalım” seçenekleri sunuldu.

CHP Meclis Grubu’nun büyük bölümünün tercihi, “Davetin devlet kanadından gelmesi ve tüm siyasi partilerin katılması halinde gidelim” oldu.

“Hiçbir koşulda katılmayalım” seçeneği ikinci sırada çıktı.

AKP ile MHP’nin katılmaması ve devlet daveti olmaması nedeniyle, CHP törene katılmama kararı aldı.

İlk silah bırakma görüntülerinin ardından Meclis’te hangi adımlar atılacak?

İlk silah bırakma görüntüleri sonrası Meclis devreye girecek.

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş bugün MİT Başkanı İbrahim Kalın’ı kabul edecek.

Kurtulmuş’un gelecek hafta, Meclis Komisyonu’nun resmen kurulması için siyasi parti gruplarının “koordinatör” grup başkanvekilleriyle bir toplantı yapması planlanıyor.

Bu toplantıda, siyasi partilerin söz konusu komisyonun çalışma şekli ile yapısına ilişkin önerileri tartışılarak karara bağlanabilir.

Kalın’ın ziyareti ise önemli bulunuyor. Meclis Komisyonu’nun kurulmasının ardından ilgili devlet birimleri komisyon üyelerini bilgilendirecek.

Meclis Komisyonu’nun görevi ve işlevi ne olacak?

Meclis Komisyonu’nun temel işlevi; iktidarın “Terörsüz Türkiye”, DEM Parti’nin ise “Barış ve Demokratik Toplum Süreci” adını verdiği süreçle ilgili yasal altyapıyı hazırlamak olacak.

DEM Parti ise sürecin toplumsallaştırılması ve kamuoyunun beklentilerine ilişkin düzenlemeler yapılmasının sağlanması için akademisyenler, kanaat önderleri, sivil toplum kuruluşları ile toplantılar yapılmasını ve yasal düzenlemelerin bu talepler doğrultusunda şekillenmesini istiyor.

Öcalan’ın en önemli talebi olduğu belirtilen “sürecin yasal güvenceye kavuşturulması” ile yurt içindeki ve yurt dışındaki PKK’lıların durumu, topluma kazandırılmasına yönelik yasal düzenlemelerin bu komisyonun önerisiyle şekilleneceği belirtiliyor.

Nitelikli çoğunlukla karar alması beklenen komisyonda üzerinde uzlaşılan metinler, yasama prosedürleri çerçevesinde Meclis Genel Kurulu’da görüşülecek.

İnfaz Yasası’nda yapılacak değişiklikler de bu komisyonda şekillenecek.

Meclis ay sonuna doğru tatile gireceği için ilk yasal düzenlemeler, yeni yasama yılının başlayacağı 1 Ekim’den sonra Meclis gündemine gelecek.

Siyasi tutukluların durumu ne olacak?

Eski Halkların Demokratik Partisi (HDP) Eş Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ’ın da aralarında bulunduğu siyasi tutukluların tahliyesi de tartışılıyor.

DEM Parti yetkilileri, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesi (AYM) kararlarına uyulması ile Demirtaş’ın da aralarında bulunduğu bazı siyasi tutukluların hemen tahliye edilebileceğini, bu konuda siyasi iradenin kararının yeterli olacağını söylüyor.

Edinilen bilgiye göre DEM Parti’nin İmralı heyetinin Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı ziyaretinde, hem Öcalan’ın mesajları hem de hasta, siyasi tutukluların durumu ile Meclis Komisyonu’nun kurulması konuları gündeme geldi.

İki taraf da görüşmeleri “olumlu” olarak nitelendirdi.

İktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), yapılacak yasal düzenlemeler konusunda şimdiden bir taahhütte bulunmak istemiyor.

AKP kaynakları, silah bırakma görüntülerinin gelmesi ve bu sürecin sağlıklı ilerlemesi halinde yasal ve idari düzenlemeler için adım atılabileceğini belirterek, “Bu adımlar, hiçbir şekilde bir pazarlığın parçası olmayacak” diyor.

Yeni anayasa, sürecin parçası olacak mı?

Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Erdoğan uzun süredir, “Yeni ve sivil anayasanın” ihtiyaç olduğunu dile getiriyor.

Bu amaçla AKP’de kurulan bir komisyon da çalışmaya başladı.

Gerek AKP gerekse DEM Parti, “yeni anayasa” ve süreç arasında bağlantı kurmuyor.

Ancak başta CHP olmak üzere muhalefet partileri bu konuda kuşkulu.

Muhalefet partileri, Meclis Komisyonu’nun iktidarın istediği bir anayasa değişikliği veya yeni anayasa konusunda zemin olmaması için Meclis Başkanı Kurtulmuş ve iktidarın taahhütte bulunmasını istiyor.

DEM Parti yöneticileri, gerek Erdoğan gerekse diğer hükümet yetkilileriyle yapılan görüşmelerde bu konunun gündeme gelmediğini söylüyor.

BBC Türkçe’ye konuşan bir DEM Parti yöneticisi, bu konuda şu görüşleri dile getirdi:

“Kürt sorununun kalıcı ve gerçek çözümünde illa ki anayasa başlığı olacak. Ama bugünden konuşulacak bir konu değil.

“Kalıcı çözüm demokratik, çoğulcu, eşitlikçi, özgürlükçü bir toplumsal sözleşmenin inşası ile olur. Bu sadece Kürt sorunu için değil, Türkiye’deki diğer bütün demokratikleşme sorununun çözümü için de gerekli.

“Belediye başkanlarının, siyasetçilerin, gazetecilerin tutuklandığı bir ortamda anayasa yapacak koşullar var mı? Şu anda yok.”

Öcalan’ın koşullarında değişiklikler olacak mı?

DEM Parti kaynakları, süreç başladıktan sonra Öcalan’ın cezaevi koşullarında kısmen iyileştirmeler yapıldığını, kendisiyle birlikte dokuz kişinin İmralı’da olduğunu ancak bunun yeterli olmadığını söylüyor.

Öcalan’ın, kendisini akademisyenler ve gazetecilerin yanı sıra, anayasa alanında uzman hukukçular ile yabancı heyetlerin de ziyaret edebilmelerine imkan tanınmasını istediği belirtiliyor.

İktidarın da bu taleplere olumsuz bakmamakla birlikte, silah bırakma süreciyle bağlantılı olarak görüş izinlerini yeniden düzenleyeceği beklentisi dile getiriliyor.

AKP ve DEM Parti yetkilileri, Öcalan’a “umut hakkı” konusunun ise ilerleyen aşamalarda, sürecin seyrine göre gündeme geleceğini söylüyor.